An difríocht idir athruithe ar: "Titimeas"
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[Íomhá:Spike-waves.png|thumb|right|250px|[[leictreinceifealagrafaíocht]] tipiciúil an titimis neamhláithreachta]]
Is [[galar]] ainsealach [[Néareolaíocht|néareolaíoch]] é an '''titimeas''' (seantéarma eile i n[[Gaeilge]]: ''an tinneas beannaithe'', i m[[Béarla]] ''epilepsy'' as [[Sean-Ghréagis]] ἐπίληψις "an t-ionsaí"). Tarlaíonn an galar de bharr an iomarca díluchtaithe [[Leictreachas|leictreachais]] sioncroineacha taomghoineacha ó chealla na [[inchinn|hinchinne]] (taom neamhbhuan, bainteach le suaitheadh nearnhbhuan comhfheasa<ref>Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéím 2011)</ref>). ▼
[[Íomhá:Epilepsy Medical Alert Wrist Bracelets 2018.jpg|clé|mion]]
Má tharlaíonn an díluchtú tobann seo, d’fhéadfadh go dtarlódh cailliúint comhfheasa, athruithe san iompraíocht nó gluaiseachtaí ainneonacha (.i. taom titimis). Tosaíonn sé le díluchtuithe comhuaineacha grúpaí néarón san inchinn, agus tarlaíonn foirrneacha éagsúla de shuaitheadh. ▼
▲Is [[galar]] ainsealach [[Néareolaíocht|néareolaíoch]] é an '''titimeas''' (seantéarma eile i n[[Gaeilge]]: ''an tinneas beannaithe'', i m[[Béarla]] ''epilepsy'' as [[Sean-Ghréagis]] ἐπίληψις "an t-ionsaí").
▲Má tharlaíonn an díluchtú tobann seo d’fhéadfadh go dtarlódh cailliúint comhfheasa, athruithe san iompraíocht nó gluaiseachtaí ainneonacha (.i. taom titimis).
Féadfaidh taom a bheith ag duine ar bith, ach leis an titimeas tá an claonadh ann taomanna aisfhillteacha a bheith i gceist.▼
▲Féadfaidh taom a bheith ag [[duine]] ar bith, ach leis an titimeas tá an claonadh ann taomanna aisfhillteacha a bheith i gceist.[[Íomhá:Epilepsy world map - DALY - WHO2004.svg|clé|mion|[[eipidéimeolaíocht]]]]
== Eipidéimeolaíocht ==
Is coitianta an galar é an titimeas. Ceaptar go gcuireann an titimeas isteach ar dhuine amháin ar a laghad as 200.
[[Íomhá:Epilpesia.ogv|clé|mion]]
Líne 14:
Roinntear an dá chineál i bhfóchineálacha éagsúla de réir cúis (cúis ar eolais nó cúis anaithnid), cumraíocht na dtaomanna (taomanna tónacha clónacha, taomanna mioclónacha, taomanna neamhláithreachta, is araile), aois na ndaoine (roinnt cineálacha speisialta san óige) agus suíomh san inchinn (i maotháin na hinchinne).
* Sa '''''grand mal''''' cailleann duine a chomhfhios agus bíonn trithí ginearálta aige.
* Sa '''''petit mal''''' tarlaíonn tréimhsí gearra ina gcailleann duine a chomhfhios, stadann sé a bhfuil ar siúl aige, agus tagann dreach iontais aiI.
* I d'''titimeas Jackson''', tarlaíonn gluaisní ainneonacha i gcuid éigin den cholainn, cosúil le géag.
* I d'''titimeas an mhaotháin uisinnigh''', faigheann duine mothúcháin neamhbhuana bolaidh agus baineann smeachadh as a liopaí.
[[File:Anticonvulsants.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Anticonvulsants.jpg|mion|Anticonvulsants]]
== Diagnóis ==
Is é an ceistiú ar an othar (an anaimnéis) an modh diagnóise is tabhachtaí. Modhanna eile an [[leictreinceifealagrafaíocht]] (EEG) agus modhanna raideolaíochta, go háirithe an [[íomháú athshondais mhaighnéadaigh]] (MRI).
Den chuid is mó, ní féidir an chúis a aimsiú, ach is eol go dtarlaíonn taomanna uaireanta i ndiaidh gortuithe don inchinn (mar shampla, i gcás [[ailse]] nó tráma) nó suaití meitibileachta (mar shampla, i n[[diaibéiteas]] nó cliseadh na nduán). Úsáidtear an leictreinseifleagram chun an riocht seo a dhiagnóisiú.
== Teiripe ==
Line 26 ⟶ 34:
== Daoine cailiúla a d'fhulaing ó thitimeas ==
[[Alastar Mór]], [[Iúil Caesar]], [[Napoleon]], [[Gustave Flaubert]], [[Fyodor Dostoyevsky]], [[Agatha Christie]], [[Molière]], [[Leonardo da Vinci]], [[Michelangelo]], [[Vincent van Gogh]], [[Georg Friedrich Händel]],
== Féach freisin ==
* [[Drugaí frithbhaoth-thonnán]]
== Tagairtí ==
| |||