An difríocht idir athruithe ar: "Gnóisíochas"

Is éard atá sa '''[[gnóisíochas|ghnóisíochas]]''' (ó γνωστικός na Gréigise - ''gnostikos'' nó “eolas a bheith agat”) téarma nua-aimseartha chun tuairisc a thabhairt ar a lán seanreiligiún a chloígh leis an saol spioradálta agus a thug droim láimhe don saol ábhartha. Shíl siad gur leathdhia a chruthaigh an saol úd.<ref>Tá léargas ar chastacht an ghnóisíochais le fáil in Hurtado, Larry W., ''Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity'', Wm. B. Eerdmans Publishing 2005, lgh 519-561.</ref> Chuaigh an gnóisíochas i bhfeidhm ar a lán reiligiún<ref>Féach Hinnel, John, ''The Penguin Dictionary of Religion'', Penguin Books UK, 1997</ref> a mhúineann gur féidir “gnosis” (eolas, soilsiú, slánú, fuascailt, comhcheangal le Dia) a bhaint amach de bharr chleachtadh an daonchairdis (nó go mbeifí bocht dá bharr) agus na haontumhachta (ag deisceabail de réir a n-acmhainne agus ag rúnpháirtithe go hiomlán) agus de bharr chríonnacht a lorg trí chuidiú le daoine eile.<ref>Churton, Tobias, ''Gnostic Philosophy: From Ancient Persia to Modern Times'', Inner Traditions, VA USA, 2005, ISBN=978-159477-035-7: https://www.google.fi/books?id=mvpkAwAAQBAJ&lpg=PT12&ots=QNHwTiVkhf&dq=%22From%20Ancient%20Persia%20to%20Modern%20Times%22&lr&pg=PP1#v=onepage&q&f=false</ref> Mar sin féin, bhí éagsúlacht ag gabháil le cleachtadh an ghnóisíochais.

 

 

De ghnáth sainmhínítear an gnóisíochas i gcomhthéacs Críostaí.<ref>Dúirt an diagaí cáiliúil Gearmánach [[Adolf von Harnack]] (1885) gurbh é dian-Heilléanú na Críostaíochta é, agus dúirt [[Wilhelm Bousset]] (1907), diagaí Gearmánach eile, gur as an bPeirs a fáisceadh é.</ref><ref>Karen L. King, ''What is Gnosticism?'' (2005): "Bousset held that Gnosticism was a pre-Christian religion, existing alongside of Christianity. It was an Oriental product, anti-Jewish and un-Hellenic... "</ref> Shíleadh scoláirí éigin go raibh an gnóisíochas ann roimh an gCríostaíochas agus go raibh prionsabail chreidimh agus nósanna spioradálta ag baint leis a d’fhág a rian ar an luath-Chríostaíocht, ar an Nua-Phlatónachas, ar an nGiúdachas Heilléanach, ar reiligiúin rundiamhaire Ghréag-Rómhánacha agus ar an [[Sóróstarachas]]. Chuir léiriú [[leabharlann Nag Hammadi]], cnuasach seanlámhscríbhinní ón Éigipt, cor nua sa scéal agus tugadh ar dhaoine athmhachnamh a dhéanamh dá bharr. Níor thángthas ar théacsanna gnóisíocha réamh-Chríostaí fós,<ref>Ag Comhdháil Idirnáisiúnta an Ghnóisíochais ag Yale i 1978 dúirt James M. Robinson, duine de phríomhscoláirí an ghnóisíochais: "At this stage we have not found any Gnostic texts that clearly antedate the origin of Christianity": luaite in Edwin Yamauchi, "Pre-Christian Gnosticism, the New Testament and Nag Hammadi in recent debate," in ''Themelios'' 10.1 (Sept 1984): 22–27.</ref> agus meastar gur sa dara haois nó ina dhiaidh sin a tháinig an gnóisíochas ar an bhfód mar chóras creidimh ar leith.<ref>Maidir leis seo luann Paul Trebilco na leabhair a leanas ina alt "Christian Communities in Western Asia Minor into the Early Second Century: Ignatius And Others As Witnesses Against Bauer" in JETS 49.1: E.M. Yamauchi, "Gnosticism and Early Christianity" in W. E. Helleman (eag.), ''Hellenization Revisited: Shaping a Christian Response Within the Greco-Roman World'', University Press of America, 1994, lch 38: Karen L. King, ''What is Gnosticism? '', Belknap Press of Harvard University Press, 2003, lch 175}}, C. Markschies, ''Gnosis: An Introduction'', T&T Clark 2003, lgh 67–69; cf. H. Koester, ''Introduction to the New Testament, Vol 2: History and Literature of Early Christianity'', Walter de Gruyter, 1982, lch 286. Féach díospóireacht freisin in M. A. Williams, ''Rethinking "Gnosticism": An Argument for Dismantling a Dubious Category'', Princeton University Press 1996, Gerd Theissen, ''A Theory of Primitive Christian Religion'', SCM Press 199, lgh 231–39}}.</ref>