An difríocht idir athruithe ar: "David Hume"

[[Fealsúnacht|Fealsúnaí]], [[Stair|staraí]], [[eacnamaí]] agus scríbhneoir aistí de chuid [[An Eagnaíocht|Eagnaíocht]] na hAlbanh[[Albain|Alba]]<nowiki/>n ba ea '''David Hume''' (7 Bealtaine 1711 – 26 Lúnasa 1776).<ref>William Edward Morris, "David Hume", in ''The Stanford Encyclopedia of Philosophy'' (2014), Edward N. Zalta (eag.)</ref> Tá clú air de bharr a leagan féin den [[Eimpíreachas fealsúnach|eimpíreachas]], den [[sceipticeachas fealsúnach|sceipticheas]] agus den [[nádúrachas fealsúnach|nádúrachas]].<ref>Fumerton, Richard, "Foundationalist Theories of Epistemic Justification". ''Stanford Encyclopedia of Philosophy'', 2000</ref> Rinne sé iarracht ar eolaíocht nádúraíoch an duine a bhunú agus í ag scrúdú bhunús [[Síceolaíocht|síceolaíoch]] nádúr an duine, rud ar chuir sé síos air in ''A Treatise on Human Nature''. D’áitigh sé nach raibh smaointe ó dhúchas ann agus go dtagann an t-eolas ón eispéireas.

D’áitigh Hume nach féidir réasúnaíocht induchtaitheach agus [[creideamh]] i gcúisíocht a dheimhniú ó thaobh an réasúin de; tá siad ag brath ar nósanna agus ar thaithí. Ní fheicimid i ndáiríre gurb amhlaidh gur rud áirithe is cúis le rud eile. Ní bhraithimid ach “cónasc imeachtaí”. Chun an chúisíocht a thuiscint as ar tharla cheana, de réir fhadhb seo an induchtaithe, caithfear a shamhlú go mbeidh an t-am atá le teacht cosúil leis an am atá caite, réamhghlacan nach féidir a bhunú ar eispéireas roimh ré.<ref>{{cite book|url=http://press.princeton.edu/titles/9980.html|last=Berlin|first=Isaiah|title=The Roots of Romanticism|location=Princeton|publisher=Princeton U.P.|edition=2|date=2013}}</ref>

Chuir sé in aghaidh réasúnaithe fealsúnacha agus barúil aige gur mothúcháin seachas réasún a théann i bhfeidhm ar iompar an duine. D’fhógair sé: "Reason is, and ought only to be the slave of the passions".<ref>Hume, David, ''Treatise on Human Nature''</ref> Bhí sé ina mhaoithneachasaí freisin agus barúil aige go bhfuil moráltacht bunaithe ar mhothúcháin seachas ar phrionsabail theibí. Ba mhaith leis riamh míniú nádúraíoch ar fheiminéin mhorálta, agus glactar go coitianta leis gurb eisean ba thúisce a léirigh an fhadhb “tá/ba cheart” – ní leor fíoras a chur in iúl chun a chinntiú go normatach céard ba cheart a dhéanamh.