An difríocht idir athruithe ar: "Robert F. Kennedy"
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[Íomhá:Robert F. Kennedy 1964.jpeg|mion|Robert F. Kennedy i 1964.]]
[[Polaiteoir]] agus [[dlíodóir]] de chuid na [[Stáit Aontaithe|Stát Aontaithe]] ba ea '''Robert Francis "Bobby" Kennedy''', no '''RFK''' mar a tugadh air go minic, ([[Gaeilge]]: ''Roibeárd Proinsias Ó Cinnéide''; [[20 Samhain]]
D'éag Roibeárd Proinsias Ó Cinnéide [[6 Meitheamh]] [[1968]] de bharr na n-urchar marfach a scaoil fear as a mheabhair (nó [[Sceimhlitheoireacht|scéimhlitheoir]], d’fhéadfaí a rá), Sirhan Bishara Sirhan, an lá roimhe sin.
Deirtear go minic go raibh sé i measc na nArd-Aighní is fearr i [[stair]] na Stát Aontaithe agus go raibh sé ar thús cadhnaíochta na hóráidíochta sa chéad seo caite i bpolaitíocht na tíre.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/3356433457714288|teideal=Roibeárd Proinsias Ó Cinnéide|údar=UCD School of Law|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-06-06}}</ref>
[[Íomhá:1968 Robert F Kennedy California Primary La Arrival Leaflet.jpg|clé|mion|231x231px|1968]]
== Saol ==
[[Íomhá:Robert Kennedy CORE rally speech2.jpg|mion|Kennedy ag caint le slua [[cearta sibhialta]] lasmuigh an Ionad Roinn Dlí ar [[14 Meitheamh]], [[1963]].]]▼
=== Luathshaol ===
Ba dhuine teasaí taghdach é Robert agus dúirt sé go mbíodh sé deacair smacht a choimeád ar a fhaghairt.<ref>''Schlesinger, Arthur M. Jr. (1978). "Robert Kennedy and His Times", pg 150.''</ref> ▼
Tháinig Kennedy chun saoil i [[Brookline, Massachusetts]], duine de [[Teaghlach|theaglach]] [[Polaitíocht|polaitiúil]] mór le rá.
Liostáil sé sa [[Cabhlach cogaidh|chabhlach]] le troid in aghaidh na bh[[Faisisteachas|faisisteach]] i mí Dheireadh Fómhair 1943 agus ní raibh acht seacht mbliain déag d'aois aige. Printíseach i gCúltaca an [[Cabhlach cogaidh|Chabhlaigh]] a bhí ann ar dtús. Ó mhí an Mhárta 1944 go dtí Meitheamh 1945, oileadh mar oifigeach é in [[Ollscoil Harvard]] agus Coláiste Bates<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bates College|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bates_College&oldid=959829200|journal=Wikipedia|date=2020-05-30|language=en}}</ref> i [[Maine]] (cuid den chlár "V-12").<ref>{{Luaigh foilseachán|title=V-12 Navy College Training Program|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=V-12_Navy_College_Training_Program&oldid=960050793|journal=Wikipedia|date=2020-05-31|language=en}}</ref>
D'fhill sé ar chúrsaí scoláireachta (1946-48).chun céim a bhaint amach ó [[Ollscoil Harvard]] san [[eolaíocht pholaitiúil]] sa bhliain 1948. Ina dhiaidh sin, d'fhreastail sé ar an Scoil Dlí, Ollscoil Virginia, a bhronn céim air sa bhliain 1951. Glaodh chun bharra Massachusetts air sa bhliain chéanna.
Ba lánúin síolraitheach iad Robert agus a bhean chéile Ethel.{{fíoras}} Bhí clann mhór acu agus a rugadh a n-aonú leanbh déag tar éis a fheallmharú i Los Angeles.<ref>Schlesinger, Arthur M. Jr. (1978). "Robert Kennedy and His Times".</ref> Thaitin sé go mór leis bheith pósta mar shíl sé gur choinnigh sé socair é ina shaol bheith pósta.{{fíoras}} ▼
=== Cleachtadh dlí agus polaitíocht ===
Idir 1951 agus 1952, bhí post aige ar dtús sa rannóg slándala inmheánaí san Fho-Roinn Coiriúil de Roinn Dlí agus Cirt na Stát Aontaithe. Ina dhiaidh sin, bhí post aige i gCeantar Oirthear Nua-Eabhrac áit ar ullmhaigh sé ionchúisimh as [[caimiléireacht]].
Thóg sé briseadh chun feachtas seanadóra rathúil a stiúradh ar son a dhearthár. I 1952, bhuaigh [[John F. Kennedy]] an suíochán [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanaid]] i [[Massachusetts]], i gcoinne an tSeanadóra Henry Cabot Lodge [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|(Poblachtach)]].
Ansin bhí Ó Cinnéide ina abhcóide cúnta de chuid an Bhuan-Fhochoiste um Fhiosrúcháin de Sheanad na Stát Aontaithe, a raibh an Seanadir "[[Joseph McCarthy|Joe" Mac Carthaigh]] ina chathaoirleach air. Bhí sé sa phost sin ó mhí na Nollag 1952 go dtí mí Iúil 1953. Ccé nár aontaigh sé lena chuid modhanna, réitigh sé go maith leis an gCarthach ar leibhéal pearsanta i gcónaí. Rinneadh príomhabhcóide ar son na n[[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Daonlathaithe]] sa Seanad de i mí Feabhra 1954.
Bhí sé ag obair d'fheachtas uachtaránachta [[Adlai Stevenson]] sa bhliain 1956. Is mór a tarraingíodh aird an phobail air mar gheall ar an ról iomráiteach a bhí aige mar phríomh-abhcóide don Roghchoiste um Ghníomhartha Míchuí, de chuid an Luchta Oibre agus de chuid an Luchta Bhainistíochta (Coiste Mhic Giolla Fhaoláin), post a bhí aige ó 1957 go 1959, tráth a raibh achrainn [[Teilifís|theilifíse]] idir an Cinnéideach agus Jimmy Hoffa agus ceannairí [[Ceardchumann|ceardchumainn]] eile.
Rinne sé bainistíocht ar fheachtas uachtaránachta a dhearthár, [[John F. Kennedy]], sa bhliain 1960. Ceapadh ina [[Ard-Aighne]] na Stát Aontaithe é i [[Rialtas]] Uí Chinnéide, post a bhí aige idir 1961 agus 1964. Sular ceapadh é níor láithrigh sé i gcúirt ar bith riamh mar dhlíodóir a bhí ag cleachtadh. Ós rud é go raibh an oiread muiníne ag an Uachtarán ina dheartháir, bhí ról i bhfad ní ba thábhachtaí aige sa rialtas ná a bheadh ag Ard-Aighne de ghnáth, ag glacadh ról suntasach ag plé leis na [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadaigh]], go mór mór i dtrátha am [[Géarchéim na nDiúracán i gCúba|Ghéarchéim Chúba]] sa bhliain 1962.
Mar Ard-Aighne lean sé ar aghaidh lena fheachtas in aghaidh ceannairí [[Ceardchumann|ceardchumainn]] éillitheacha agus chuir sé béim nach bhfacthas roimhe sin ar [[Cearta daonna|chearta sibhialta]] a chur i bhfeidhm, ag chomhoibriú go dlúth leis an Dochtúir [[Martin Luther King]] Óg agus le ceannairí [[Cearta daonna|cearta sibhialta]] eile.
=== Ina aonar ===
Tar éis dá dheartháir a bheith feallmharaithe i mí na Samhna 1963, lean sé ar aghaidh mar Ard-Aighne go dtí mí Mheán Fómhair 1964, d'ainneoin go raibh droch-chaidreamh a bhí aige, mar b'eol do chách, le [[Lyndon B. Johnson]], a tháinig i gcomharbacht ar a dheartháir mar uachtarán.
D'éirigh sé as an bpost sin chun seasamh go rathúil i dtoghchán Seanadóra i [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]]. Agus é ina Sheanadóir de chuid na Stát Aontaithe (1965-68) chloígh sé leis an tiomantas a bhí aige do chearta sibhialta agus, chomh maith leis sin, bhí ar thóir gunnaí a rialú, cearta ní b'fhearr a fháil d'oibrithe feirme agus athnuachan uirbeach a chur chun cinn.
Ba é saintréith a fheachtais uachtaránachta sa bhliain 1968 gur mhéadaigh an bearna idir an Seanadóir Roibeárd Ó Cinnéide agus an tUachtarán Johnson maidir le [[Cogadh Vítneam]]. Bhí sé díreach tar éis toghchán tosaigh [[California]] a bhuachan agus áit mar an iomaitheoir ba ghaire don Leas-Uachtarán [[Hubert Humphrey]] a bhaint amach (an rogha ab fhearr leis an Uachtarán Johnson) nuair a scaoileadh go marfach air.
=== Feallmharú ===
Bhí a fheachtas uachtaránachta faoi lán seoil nuair a bhuaigh Kennedy toghchán tosaigh cinniúnach i g[[California]] ar an [[4 Meitheamh
Bhí Sirhan ar an ól agus fearg air, a dúirt sé, faoi “[[Cogadh na Sé Lá]]”; bhí an lá cuimhneacháin ar 5 Meitheamh agus bhí [[An Giúdachas|Giúdaigh]] ag cóisireacht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Sirhan Sirhan|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sirhan_Sirhan&oldid=900447807|journal=Wikipedia|date=2019-06-05|language=en}}</ref>
=== Pearasanta ===
▲[[Íomhá:Robert Kennedy CORE rally speech2.jpg|mion|Kennedy ag caint le slua [[cearta sibhialta]] lasmuigh an Ionad Roinn Dlí ar [[14 Meitheamh]], [[1963]].]]
▲Ba dhuine teasaí taghdach é Robert agus dúirt sé go mbíodh sé deacair smacht a choimeád ar a fhaghairt.<ref>''Schlesinger, Arthur M. Jr. (1978). "Robert Kennedy and His Times", pg 150.''</ref>
▲Ba lánúin síolraitheach iad Robert agus a bhean chéile Ethel.
<br />
[[Íomhá:Robert F. Kennedy with Family Look Magazine 1963.jpg|clé|mion|212x212px|11 Márta 1963 agus clann RFK]]
| |||