Cainteoir deireanach na Coirnise

Ba ábhar spéise acadúil é cainteoir deireanach na Coirnise a aithint san 18ú haois agus sa 19ú haois, agus tá sé fós ina ábhar spéise sa lá atá inniu ann. Breathnaíodh go traidisiúnta ar Dolly Pentreath (1692–1777) mar an cainteoir dúchais deireanach, ach cuireadh ina choinne sin anois, nuair a aimsíodh taifid d'iarrthóirí féideartha eile, agus taifid daoine eile a raibh eolas acu ar an teanga níos déanaí, ach nach cainteoirí dúchais iad.

Tá sé casta an cainteoir deiridh a aimsiú mar gheall ar easpa taifeadtaí fuaime nó tras-scríbhinní mar gheall ar dháta an éaga teanga. Tá sé an-deacair a fháil amach, gan fianaise den sórt sin, an raibh na daoine a tuairiscíodh a bheith ag labhairt na Coirnise isteach sa 19ú haois in ann an teanga a labhairt go líofa, nó fiú an raibh siad á labhairt ar chor ar bith. Tá fo-stratam de stór focal na Coirnise fós i mBéarla na Coirnise, agus i gcásanna áirithe d'fhéadfadh go raibh Béarla á labhairt acu siúd a aithníodh mar chainteoirí Coirnise le tionchar láidir na Coirnise acu.

Mar sin féin, níor chuir an deacracht a bhaineann leis an gcainteoir deireanach a aithint bac ar lucht acadúla iarracht mhór a dhéanamh ar an ábhar.

Stair

Is dócha go mbeidh sé dodhéanta a dhéanamh amach cérbh é /hí an “cainteoir dúchais deireanach” deifnídeach de chuid na Coirnise, mar gheall ar an easpa taighde fairsing a rinneadh ag an am agus an dodhéantacht shoiléir teacht ar thaifeadtaí fuaime ón ré. Tá deacracht ann freisin maidir le cad is brí le "cainteoir dúchais deireanach", toisc go bhfuil léirmhíniú déanta air seo ar bhealaí difriúla. Is fearr le scoláirí áirithe téarmaí ar nós “an cainteoir deireanach aonteangach” a úsáid chun tagairt a dhéanamh do dhuine a raibh Coirnis mar aon teanga amháin aige/aici, "cainteoir dúchais deireanach ", chun tagairt a dhéanamh do dhuine a d'fhéadfadh a bheith dátheangach i mBéarla agus i gCoirnis agus ina theannta sin," duine deireanach a bhfuil eolas traidisiúnta aige/aici ", is é sin le rá duine a raibh eolas éigin aige ar an gCoirnis a tugadh ar láimh, ach nach raibh staidéar déanta aige ar an teanga per se."

Creidtear gurb í Chesten Marchant, a fuair bás i 1676 ag Gwithian, an cainteoir Coirnise aonteangach deireanach a bhí ar eolas. Ní fios cathain a rugadh í. Deir William Scawen, ag scríobh sna 1680idí, go raibh “beagán” tuiscint ag Marchant ar an mBéarla agus go raibh sí pósta faoi dhó.^[1]

18ú haois

Litir Uilliam Bodinar, dar dáta 3 Iúil 1776

Sa bhliain 1742, rinne an Captaen Samuel Barrington den Chabhlach Ríoga turas go dtí an Bhriotáin, ag tabhairt leis mairnéalach Coirneach ó Baya an Garrek. Bhí alltacht air go bhféadfadh an mairnéalach seo é féin a dhéanamh intuigthe do lucht labhartha na Briotáinise. Sa bhliain 1768, chuardaigh deartháir Barrington, Daines Barrington, cainteoirí na Coirnise agus ag Porthenys fuair sé Dolly Pentreath, díoltóir éisc 76 bliain d’aois, “a d’fhéadfadh "could speak Cornish very fluently". ”. Sa bhliain 1775, d’fhoilsigh sé cuntas uirthi san iris Archaeologia de chuid <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Society_of_Antiquaries_of_London" rel="mw:ExtLink" title="Society of Antiquaries of London" class="cx-link" data-linkid="39">Society of Antiquaries of London</a>'s, dar teideal “On the Expiration of the Cornish Language”. Thuairiscigh sé go bhfuair sé freisin ag Porthenys beirt bhan eile, tuairim is deich nó dhá bhliain déag níos óige ná Pentreath, nach raibh in ann an Choirnis a labhairt go héasca, ach a thuig í.^[2] Deirtear go coitianta gurb é Pentreath, a fuair bás i 1777, an cainteoir dúchais deireanach de chuid na Coirnise. D'ainneoin a gnáthfhocail, "Mo ny vynnav kewsel Sowsnek !" ("Ní labhróidh mé Béarla !"), nuair a tugadh aghaidh uirthi sa teanga sin, labhair sí roinnt Béarla ar a laghad. Tar éis a báis, fuair Barrington litir, scríofa i gCornais agus aistriúchán Béarla in éineacht léi, ó iascaire i <i><a href="./Mousehole" rel="mw:WikiLink" data-linkid="48" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Mousehole","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Mousehole_fromm_air_Fossick.jpg/80px-Mousehole_fromm_air_Fossick.jpg","width":80,"height":45},"description":"Village in southwest Cornwall, England","pageprops":{"wikibase_item":"Q1951055"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"label"}" class="cx-link" id="mwLg" title="Mousehole">Porthenys</a></i> darbh ainm William Bodinar (litrithe freisin Bodinnar agus Bodener) ag rá go raibh aithne aige ar chúigear a raibh an Choirnis acu sa sráidbhaile sin amháin. Labhraíonn Barrington freisin ar John Nancarrow as Marhasyow a bhí ina chainteoir dúchais agus a tháinig slán go dtí na 1790idí.^[3]^[4] Sa bhliain 1797 dúirt iascaire i Porthenys le Richard Polwhele (1760–1838) gur nós le William Bodinar “"used to talk with her for hours together in Cornish; that their conversation was understood by scarcely any one of the place; that both Dolly and himself could talk in English".. “.^[5]

Tagairtí

↑ Ellis, P. B. (1974) The Cornish Language. London: Routledge; p. 80
↑ Peter Berresford Ellis, The Cornish Language and its Literature, pp. 115–116 online
↑ Ellis, P. Berresford, The Story of the Cornish Language (Truro: Tor Mark Press, 1971)
↑ Ellis, P. Berresford (1974) The Cornish Language and its Literature. London: Routledge & Kegan Paul
↑ Richard Polwhele, The History of Cornwall, 7 volumes, 1803–1808; vol. 5, pp. 19–20

[1] Ellis, P. B. (1974) The Cornish Language. London: Routledge; p. 80

[ellis-2] Peter Berresford Ellis, The Cornish Language and its Literature, pp. 115–116 online

[3] Ellis, P. Berresford, The Story of the Cornish Language (Truro: Tor Mark Press, 1971)

[4] Ellis, P. Berresford (1974) The Cornish Language and its Literature. London: Routledge & Kegan Paul

[5] Richard Polwhele, The History of Cornwall, 7 volumes, 1803–1808; vol. 5, pp. 19–20

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]