Nicolaus Copernicus

Ileolaí de chuid na hAthbheochana ab ea Nicolaus Copernicus (Gaeilge:Nioclás Copairnic; Polainnis:Mikołaj Kopernik; Gearmáinis: Nikolaus Kopernikus; 19 Feabhra 1473 – 24 Bealtaine 1543), a bhí gníomhach mar mhatamaiticeoir, réalteolaí, agus canóin Chaitliceach, a chuir samhail den chruinne le chéile a chuir an Ghrian seachas an Domhan ina lár.

Nicolaus Copernicus
Saol
Ainm iomlán	Niklas Koppernigk
Eolas breithe	Toruń, 19 Feabhra 1473, 1473
Náisiúntacht	Kingdom of Poland (en) luach ar iarraidh Royal Prussia (en)
Áit chónaithe	Toruń Frombork (en) Kraków Padua Bologna
Teanga dhúchais	Middle Low German (en)
Bás	Frombork (en) , 24 Bealtaine 1543, 1543
Áit adhlactha	Archcathedral Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint Andrew in Frombork (en)
Cúis bháis	bás nádúrtha (stróc)
Muintir
Athair	Niklas Koppernigk the Elder
Máthair	Barbara Koppernigk
Oideachas
Alma mater	Ollscoil Jagiellonian (1491 (Ghréagóra) - 1495 (Ghréagóra)) Ollscoil Bhologna (1496 (Ghréagóra) - 1500 (Ghréagóra)) Ollscoil Padua (1501 (Ghréagóra) - 1503 (Ghréagóra)) Ollscoil Ferrara (1503 (Ghréagóra) - 1503 (Ghréagóra)) Doctor of Canon Law (en)
Stiúrthóir tráchtais	Domenico Maria Novara da Ferrara Leonhard von Dobschütz
Mic léinn dochtúireachta	Georg Joachim Rheticus
Teangacha	Renaissance Latin (en) Middle Polish (en) Middle Low German (en) An Ghréigis An Laidin
Múinteoirí	Antonio Urceo (en) Albert Brudzewski Domenico Maria Novara da Ferrara Leonhard von Dobschütz
Mic léinn	Georg Joachim Rheticus
Gairm
Gairm	réalteolaí, saineolaí dlí, eacnamaí, matamaiticeoir, scoláire dlí, fisiceoir, fealsamh, aistritheoir, dochtúir leighis, taidhleoir agus scríbhneoir
Áit oibre	Frombork (en)
Fostóirí	Ollscoil Padua Ollscoil Jagiellonian
Saothar iomráiteach	Commentariolus (en) De revolutionibus orbium coelestium (en)
Daoine le tionchar air/uirthi	Arastarcas as Samas, Martianus Capella (en) , Domenico Maria Novara da Ferrara, Tolamaes, Arastotail, Mohammed ibn Jābir al-Harrānī al-Battānī agus Nasir al-Din al-Tusi
Cleamhnú
Reiligiúin	Caitliceachas Eaglais Chaitliceach Rómhánach

Saolaíodh é in Torún na Polainne.

Deirtear gur chuir a leabhar De revolutionibus orbium coelestium (I dtaobh Imrothlú na Sféar Neimhe 1543) tús leis an réalteolaíocht nua-aimseartha. Luaitear an leabhar seo agus Principia Newton mar bhunús na réabhlóide eolaíochta.

"Is faoina ainm Laidinithe, Nicolaus Copernicus, is fearr atá aithne againn ar an réalteolaí Polannach úd ar na saolta seo agus is minic go dtagraítear do shloinne Copernicus d’fhonn athrú ollmhór ar bith a chur in iúl leis an nath ‘réabhlóid Choparnaiceach’."

Níor éirigh le Copairnic a theoiricí a fhoilsiú go raibh sé aosta go leor, de bhrí go raibh eagla air roimh na húdaráis eaglasta sa Róimh.

córas héilealárnach

Teoiricí

Ba é an chéad eolaí é a d'fhógair an córas héilealárnach, teoiric a deir go dtéann an domhan agus pláinéid eile an ghrianchóras timpeall na gréine. Is é a chruthaigh go rothlaíonn an domhan agus go dtimpeallaíonn an domhan is na pláinéid eile sa ghrianchóras an ghrian féin. Luaitear an córas héilealámach seo mar chóras Copemicus. Roimhe sin, creideadh gurbh é an domhan lár na cruinne agus go raibh gach rinn eile ag dul ina thimpeall.