Cros Iníne Baoith
Tó-chros cloiche atá suite i gContae an Chláir, Éire is ea Cros Iníne Baoith.[1] Is Séadchomhartha Náisiúnta é.
 | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Sonraí | ||||
| Cineál | Ardchros agus macasamhail  | |||
| ||||
| Séadchomhartha náisiúnta na hÉireann | ||||
Suíomh
cuir in eagarBhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2 km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó Chill Iníne Baoith; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i gCora Finne, áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus Caisleán Léim an Eich.[2]
Stair agus teoiricí
cuir in eagarIs dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (tearmann). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.[3]
Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún na Dál gCais.[4]
I 1937, d’fhoilsigh Adolf Mahr, Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir Ard-Mhúsaem na hÉireann, teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte Ceilteacha ó Roquepertuse na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht La Tène. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na hIarannaoise í.[2]
Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh Antaine Mór, duine de bhunaitheoirí an mhanachais Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn.
Tá tó-chrosa le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa Bhoirinn, lena n-áirítear greanadh ar Chros Doorty i gCill Fhionnúrach. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.[3]
Cur síos
cuir in eagar
Tá an chros snoite ó bhloc amháin aolchloiche agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.[2]
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Moloney (1 January 1967). “North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney”. Thomond Archaeological Society.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 “Corofin, Places of Interest”. Clare County Library. Dáta rochtana: 2 Eanáir 2017.
- ↑ 3.0 3.1 Carthy (2011). "Burren Archaeology". The Collins Press. ISBN 9781848891050.
- ↑ “LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.” (doc). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 3 January 2017.