De duodecim abusivis saeculi

Dréacht as Laidin na hÉireann ar moráltacht shóisialta agus pholaitiúil is ea De duodecim abusivis saeculi ("De dhá pheaca déag an Domhain"). Scríobhadh é ag údar Éireannach anaithnid idir 630 agus 700. Le linn na meánaoise, bhí clú agus cáil ag an saothar ar fud na hEorpach, curtha chun cinn ar dtús ag misinéirí Éireannacha san 8ú haois.

Údar

Cuireadh an saothar ag amanna éagsúla i leith údair chanónta agus mór le rá: Naomh Pádraig, Naomh Agaistín, ach go traidisiúnta Naomh Cipireán. Níor tharla ach go dtí an bhliain 1909 gur chuir Siegmund Hellmann (de) an saothar síos d'údar Éireannach anaithnid den 7ú haois. Ó shin i leith, glaoitear de ghnáth Bréag-Chipireán (Pseudo-Cyprian) air.

Dhá pheaca déag

Seo a leanas na dá pheaca déag le fáil in De duodecim:

Abusivus	Peaca
sapiens sine operibus	saoi gan saothair
senex sine religione	seanduine gan creideamh
adolescens sine oboedientia	ógánach gan umhlaíocht
dives sine elemosyna	fear an rachmais gan carthanacht
femina sine pudicitia	an bhean gan modhúlacht
dominus sine virtute	An tiarna gan suáilce
Christianius contentiosus	an Críostaí teasaí Christian
pauper superbus	an bochtán sotalach
rex iniquus	an rí éagórach
episcopus neglegens	an t-easpag faillitheach
plebs sine disciplina	pobal gan smacht
populus sine lege	pobal gan dlí

Tionchar

Cuireann Hellmann in úil tionchar mór an tsaothair ar scríbhneoireacht Chairilínseach, amhail is mirrors for princes.

Tá roinnt fianaise ann le haghaidh cháil an téacs i Sasana sa deichiú haois. Bhronn Æthelwold Winchester cóip de do Theach Peterborough. Bhain Ælfric Eynsham leas as leagan le fáil in Collectio canonum le hAbbo Fleury, le haghaidh a dhréacht SeanBhéarla De octo vitiis et de duodecim abusivis gradus, inar aistrigh sé go hiomlán an t-alt rex iniquus.

Féach freisin

• Collectio canonum Hibernensis

Foinsí

• Hellmann, Siegmund (eag.). Ps.-Cyprianus. De xii abusiuis saeculi. Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur 34. Leipzig, 1909.
• Anton, Hans Hubert. "Pseudo-Cyprian: De duodecim abusivis saeculi und sein Einfluss auf den Kontinent, insbesondere auf die karolingischen Fürstenspiegel." In Die Iren und Europa im früheren Mittelalter iml. 2, eag. Heinz Löwe. Stuttgart, 1982. 568–617.
• —. "Zu neueren Wertung Pseudo-Cyprians ('De duodecim abusivis saeculi') und zu seinem Vorkommen in Bibliothekskatalogen des Mittelalters." Würzburger Diözesangeshichtsblätter 51 (1989): 463–74.
• Breen, Aidan. "Pseudo-Cyprian De Duodecim Abusivis and the Bible." Irland und die Christenheit: Bibelstudien und Mission, eag. Próinséas Ní Chatháin and Michael Richter. Stuttgart, 1987. 230-45.
• —, "The evidence of antique Irish exegesis in Pseudo-Cyprian, De duodecim abusivis saeculi." Imeachtaí Acadamh Ríoga na 87 (1987), cuid C. 71–101.
• Meens, Rob. "Politics, Mirrors of Princes and the Bible: Sins, Kings and the Well-being of the Realm." Early Medieval Europe 7 (1998): 345–57.
• Ó Néill, Pádraig P. "De Duodecim Abusivis Saeculi". Dictionary of the Middle Ages. iml-4. 1989. ISBN 0-684-17024-8
• Throop, Priscilla. Vincent of Beauvais: The Moral Instruction of a Prince with Pseudo-Cyprian: The Twelve Abuses of the World Charlotte, VT, MedievalMS, 2011.
• Ælfric, De octo vitiis et de duodecim abusivis gradus: in Cambridge, Corpus Christi College, MS 178, eag. R. Morris, Old English Homilies. Early English Texts Society 29, 34. Chéad tsraith. 2 iml. Londain, 1868. 296–304, British Library, MS. Cotton Vespasian D.XIV, eag. Ruby D.-N. Warner, Early English Homilies from the Twelfth-Century MS. Vespasian D.XIV. EETS 152. Londain, 1917. 11-9.

Naisc sheachtracha

• De duodecim abusivis saeculi, Monastic Manuscript Project.