Edgar Ætheling
Ba é Edgar Ætheling (freisin litrithe Æþeling, Aetheling, Atheling nó Etheling) nó Edgar II (c. 1051 - c. 1126) ball fireann deireanach ríshleachta Cerdic na Sacsan Thiar. Thogh an Witenagemot é mar Rí Shasana sa bhliain 1066, ach níor corónaíodh é riamh.
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | luach anaithnid (<1053) Ríocht na hUngáire |
| Bás | 12 haois (>1125) Sasana |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | uasal |
| Eile | |
| Teideal uasal | Prionsa |
| Teaghlach | Teaghlach Wessex |
| Athair | Éadbhard an Deoraí agus Agatha |
| Siblín | Cristina agus Naomh Maighréad na hAlban |
Teaghlach agus luathshaol
cuir in eagarRugadh Edgar i Ríocht na hUngáire, áit ar chaith a athair Eduard Ætheling, mac Edmund II, an chuid ba mhó dá shaol, tar éis dó a bheith ar deoraíocht tar éis bhás Edmund agus concas Shasana ag rí na Danmhairge Cnút Mór sa bhliain1016 . Bhí a sheanathair Edmund, a shinn -seanathair <b>Æthelred II</b>, agus a shinn -sin-seanathair Edgar <b>1</b> ina ríthe ar Shasana sular ghlac Cnút Mór an choróin. [1] Ba í Agatha máthair Edgar, a ndearnadh cur síos uirthi mar ghaol leis an Impire Gearmánach-Rómhánach nó de shliocht Naomh Stiabhna na hUngáire,[2] ach nach eol cruthúnas a céannachta go bheacht. Ba é an t-aon mhac a bhí ag a thuismitheoirí ach bhí beirt deirfiúracha aige, Margaret agus Cristina.[3]
Sa bhliain 1057, ghair rí Shasana gan chlann, leath dheartháir Edmund II, Éadbhard an Choinfeasóra, nach raibh ar eolas aige ach le déanaí go raibh a nia fós beo, Eduard ar ais go Sasana lena theaghlach chun a áit a thógáil sa chúirt mar oidhre go dtí an ríchathaoir.[2] Fuair an deoraí bás in imthosca éiginnte go gairid tar éis dó teacht go Sasana.[4] Fágadh an leanbh Edgar, mar an t-aon bhall fireann den ríshliocht ríoga a mhair seachas an rí.[5] Mar sin féin, ní dhearna an rí aon iarracht ar taifead chun seasamh a shin-nia a ghlacadh mar oidhre ar ríchathaoir a raibh raon iomaitheoir ionchasach cumhachtach ag súil leis, lena n-áirítear duine de na huaisle is mór le rá Harold Godwinson, Iarla Wessex, agus na rialtóirí eachtracha William II de Normainn, Sweyn II na Danmhairge agus Harald III na hIorua.
Streachailt comharbais
cuir in eagarNuair a d’éag an Rí Éadbhard an Choinfeasóra i mí Eanáir 1066, bhí Edgar fós sna déaga luatha, agus measadh go raibh sé ró-óg chun bheith ina cheannaire míleata éifeachtach.[5] Ní raibh sé seo ina bac dosháraithe ag baint le comharbas ríthe roimhe seo. Mar sin féin, chuir na huaillmhianta santacha a bhí bhí múscailt ar fud iarthuaisceart na hEorpa mar gheall ar easpa oidhre an Choinfeasóra roimh 1057, agus mar gheall ar mhainneachtain an rí ina dhiaidh sin an bealach a ullmhú le go n-éireodh le Edgar, chuir sé deireadh le haon ionchas go mbeadh comharbas síochánta oidhreachtúil ann. Is léir go raibh cogadh dosheachanta agus ní raibh Edgar in ann é a throid, agus é gan ghaolta cumhachtacha fásta chun a chúis a chur chun cinn. Dá réir sin, thogh an Witenagemot Harold Godwinson, an fear is fearr chun an tír a chosaint i gcoinne na n-éilitheoirí eachtracha iomaíocha, chun teacht i gcomharbacht ar Edward.[2]
Tar éis gur maraíodh Harold ag Cath Hastings i gcoinne ionradh na Normannach i mí Dheireadh Fómhair, bhailigh an Witenagemot le chéile i Londain agus toghadh Edgar ina rí. Bhí an réimeas nua a bunaíodh mar sin faoi cheannas na mball is cumhachtaí a mhair in aicme rialaithe Shasana: Stigand, Ard-Easpag Canterbury, Ealdred, Ard-Easpag Eabhrac, agus na deartháireacha Edwin, Iarla Mercia agus Morcar, Iarla Northumbria. Caithfidh go raibh amhras faoi thiomantas na bhfear seo do chúis Edgar ón tús, ó tharla nár luaigh siad cheist a éileamh ar an ríchathaoir le déanaí gan cheist fhollasach ar bith. Bhí amhras ann faoi neart a gcuid rúin chun leanúint leis an streachailt in aghaidh Liam Concar, agus bhí an fhreagairt mhíleata a d’eagraigh siad in aghaidh dhul chun cinn na Normannach neamhéifeachtach. Nuair a thrasnaigh Liam an Tamais ag Wallingford, bhuail Stigand leis, a thréig Edgar anois agus a chuir sé é féin faoi thoil an ionróra. De réir mar a bhí na Normannaigh ag teannadh isteach ar Londain, thosaigh príomhthacaitheoirí Edgar sa chathair i mbun caibidlíochta le Liam. Go luath i mí na Nollag, tháinig na baill eile den Witenagemot i Londain le chéile agus bheartaigh siad an rí óg neamhchríochnaithe a thabhairt amach chun bualadh le agus chun géilleadh do Liam ag Berkhamsted, agus toghchán Edgar a chur ar leataobh go ciúin. Thug Edgar, in éineacht le tiarnaí eile, ómós don Rí Liam ag a chorónú i mí na Nollag.
Deoraíocht agus cogadh i gcoinne na Normannach
cuir in eagarChoinnigh an rí Liam Edgar faoina choimeád agus thug sé é, in éineacht le ceannairí Sasanacha eile, chun a chúirte sa Normainn sa bhliain 1067, sular fhill sé leo go Sasana. D'fhéadfadh sé go raibh baint ag Edgar le éirí amach gan rath na nIarlaí Edwin agus Morcar sa bhliain 1068, nó b’fhéidir go raibh sé ag iarraidh filleadh ar an Ungáir lena theaghlach agus gur séideadh as a chúrsa é; ar aon chuma, sa bhliain bhain sé lena mháthair agus a dheirfiúracha cúirt an rí Máel Coluim III na hAlban amach. [6] Phós Máel Coluim deirfiúr Edgar, Margaret, agus d’aontaigh sé tacaíocht a thabhairt d'Edgar agus é ag iarraidh ríchathaoir Shasana a fháil ar ais. Nuair a bhris an éirí amach, bhí mar thoradh air 'Ruathair leanúnacha ar an Tuaisceart', ag tús na bliana 1069, d’fhill Edgar ar ais go Sasana le reibiliúnaithe eile a theith go hAlbain, le bheith mar cheannaire, nó ar a laghad ceann feadhna mar dhea, ar an éirí amach. D'ainneoin a fheabhas a d'éirigh leo ar dtús áfach, ruaigeadh na reibiliúnaithe i Eabhrac agus bhí ar Edgar dídean a lorg arís ó Mháel Coluim arís.[7] Go déanach samhradh na bliana sin, nuair a tháinig cabhlach a chuir an Rí Svend Estridsen na Danmhairge isteach ráig nua d'éirí amach i Sasana in áiteanna éagsúla sa tír. Sheol Edgar agus na deoraithe eile chuig an Humber, áit a ndearna siad nasc le reibiliúnaithe ó Northumbria agus leis na Danair. Fuair na fórsaí comhcheangailte an ceann is fearr ar fhórsaí na Normannach ag Eabhrac agus ghlac siad smacht ar Northumbria, ach bhí teip thubaisteach ar ruathar beag ar muir isteach i Ríocht Lindsey, a bhí faoi stiúir Edgar, agus d’éalaigh sé gan ach dornán leantóirí chun dul ar ais sa phríomh-arm. Go déanach sa bhliain, bhrúigh Liam a bhealach trí cheathrar Northumbria agus ghabh sé seilbh ar Eabhrac, ag tabhairt breibe do na Danair agus ag scriosadh na tíre máguaird.[8] Go luath sa bhliain 1070, chuaigh Liam i gcoinne Edgar agus ceannairí Sasanacha eile, a bhí tar éis tearmann a ghlacadh leis an lucht leanúna a bhí fágtha acu, i réigiún riascach, b’fhéidir Holderness nó Isle of Ely, agus ruaigeadh iad. D’fhill Edgar ar Albain.[2]
D’fhan sé ansin go dtí 1072, nuair a thug Liam ionradh ar Albain agus chuir sé iallach ar an Rí Máel Coluim géilleadh dá ardtiarnas.[6] Áiríodh de réir théarmaí an chomhaontaith díbirt Edgar.[9] Dá bhrí sin chuaigh sé i mbun cónaithe i bhFlóndras, a raibh a chunta, Robrecht de Fries, naimhdeach do na Normannaigh. Ach d’éirigh leis filleadh ar Albain sa bhliain 1074. Go gairid tar éis dó teacht ann, fuair sé tairiscint ó Philip I, Rí na Fraince, nach raibh ag teacht le Liam freisin, maidir le caisleán agus tailte gar do theorainneacha na Normainne ón áit a bheadh sé in ruathar a tabhairt ar thír dhúchais a naimhde. Chuaigh sé agus a lucht leanúna ar bord loinge don Fhrainc, ach scrios stoirm a longa ar chósta Shasana. Chuaigh na Normannaigh sa tóir ar fhir Edgar, ach d’éirigh leis éalú ar tír leis an bhfuílleach go hAlbain. Tar éis na tubaiste seo, chuir Máel Coluim ina luí air síocháin a bhaint amach le Liam agus filleadh ar Shasana mar ghéillsineach dó, ag tréigean aon uaillmhian chun ríchathaoir a shinsear a aisghabháil.
Eachtra Iodálach
cuir in eagarChuir an leibhéal an chúitimh agus urraim a bhfuair sé ó Liam, sa bhliain 1086 thug Edgar suas a dhílseacht don Choncaire agus bhog sé agus a lucht coimhdeachta ar ais go hApulia na Normannach.[10][6] Taifeadann an Liber de Wintonia, a tiomsaíodh an bhliain sin, úinéireacht Edgar ar dhá eastát bheag amháin (Barkway agus Hermead) i Hertfordshire.[11] Is dócha go bhfuil sé seo amhlaidh toisc gur thug Edgar suas a chuid maoine Sasanaí nuair a d’imigh sé chun na hIodáile, gan rún aige filleadh. Sa chás sin is dóigh gur aimhrialtacht a bheadh i dtaifeadadh eastáit Hertfordshire faoina ainm, ag meabhrú rud nach raibh a thuilleadh fíor.[12] Is léir nár éirigh leis an bhfiontar sa Mheánmhuir; mar taobh istigh de chúpla bliain d’fhill Edgar ar Shasana.
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Ronay 1989.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". www.englishmonarchs.co.uk.
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". History... the interesting bits!.
- ↑ https://historytheinterestingbits.com/2016/12/10/edgar-the-boy-who-wouldnt-be-king/
- ↑ 5.0 5.1 Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". www.bbc.com.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "Edgar The Aetheling | Anglo-Saxon prince".
- ↑ "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (2003). Cambridge: Cambridge UP. Dáta rochtana: 27 June 2017.
- ↑ "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (1998). Woodbridge: Boydell. Dáta rochtana: 27 June 2017.
- ↑ "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (2011). Edinburgh: Edinburgh UP. Dáta rochtana: 27 June 2017.
- ↑ "{{{title}}}" .
- ↑ "History of Prince Edgar & his Claim to the English Throne".
- ↑ Donald Henson, The English Elite in 1066: gone but not forgotten (Thetford 2001), pp. 24–6