Gé

Is ainm coitianta a thugtar ar éin uisce áirithe san fhine Anatidae é gé.^[1] Is éin mhóra iad a fheidhmíonn níos mó ar talamh ná na healaí is na lachain, agus a chuimsíonn an chuid eile den fhine.^[2] Ní grúpa tacsanomaíochta iad na géanna.

Coinnítear an ghé mar éan clóis ach tá géanna fiáine ann freisin.

Tá dhá ghéineas d'fhíorghnéanna ann: Anser (na géanna liatha agus bána) agus Branta (na géanna dubha), cé nach dtugtar "gé" ar gach uile speiceas sna géinis seo; mar shampla, is é “cadhan” an gnáthainm ar Branta bernicla agus is é “néné” an t-ainm ar Branta sandvicensis. Tá na fíorghnéanna gaolta leis na healaí, a bhíonn níos mó ná iad, agus na lachain, a bhíonn níos lú.

Úsáidtear an téarma “gé” ar roinnt speiceas eile, an chuid is mó acu ón Leathsféar Theas — baill den fhofhine Tadorninae (na seil-lachain).

Speicis roghnaithe

Fofhine Tadorninae
- Géineas Alopochen
  - Gé Éigipteach — Alopochen aegyptiacus
- Géineas Chloephaga
  - Gé shléibhe — Chloephaga picta
  - Gé luaithcheannach — Chloephaga poliocephala
- Géineas Cyanochen
  - Gé ghormeiteach Aibisíneach — Cyanochen cyanopterus
- Géineas Plectropterus (ina fhofhine féin?)
  - Gé sporeiteach — Plectropterus gambensis
Fofhine Anserinae
- Géineas Anser
  - Gé bhánéadanach — Anser albifrons
  - Gé bhánéadanach Ghraonlannach — Anser albifrons flavirostris
  - Gé ghlas — Anser anser
  - Gé ghobghearr — Anser brachyrhynchus
  - Mórghé shneachta — Anser caerulescens
  - Mionghé shneachta — Anser caerulescens
  - Gé impireach — Anser canagicus
  - Gé Shíneach — Anser cygnoides forma domestica
  - Mionghé bhánéadanach — Anser erythropus
  - Síolghé — Anser fabalis
  - Gé stríoc-cheannach — Anser indicus
- Géineas Branta
  - Gé dhubh — Branta bernicla bernicla
  - Gé Ailiúit — Branta canadensis
  - Gé Cheanadach — Branta canadensis
  - Gé giúrainn — Branta leucopsis
  - Gé bhroinnrua — Branta ruficollis
- Géineas Cereopsis (nó Tadorninae?)
  - Gé Thasmánach — Cereopsis novae-hollandiae
- Géineas Chenonetta (nó Tadorninae?)
  - Gé mhongach — Chenonetta jubata
- Géineas Nettapus (?)
  - Mionghé Afracach — Nettapus auritus

Lachain agus géanna

Tá an lacha agus an ghé cosúil lena chéile freisin. Tá goba ag an dá cheann acu a ligeann dóibh bia difriúil a ithe. Cabhraíonn gob na lachan léi nuair a bhíonn sí ag lorg bia san uisce agus ligeann gob na gé di féar a phiocadh suas. Tá cosa scamallacha ag an lacha agus ag an ngé agus cabhraíonn siad leo bheith ag snámh.^[3]

Féach freisin

Tagairtí

↑ "An Foclóir Beag: géanna" (en). www.teanglann.ie. Dáta rochtana: 2021-11-11.
↑ Hussey, Matt (2011). "Fréamh an Eolais" Coiscéim.
↑ agriaware.ie. "Bia ón bhfeirm". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2023-06-18. Dáta rochtana: 2023.

[1] "An Foclóir Beag: géanna" (en). www.teanglann.ie. Dáta rochtana: 2021-11-11.

[2] Hussey, Matt (2011). "Fréamh an Eolais" Coiscéim.

[3] riaware.ie. "Bia ón bhfeirm". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2023-06-18. Dáta rochtana: 2023.

[1]

[2]

[3]