Muintir Mhurchadha

Rítheaghlach as cúige Chonnacht na meánaoise, géag de chlann Uí Bhriúin, ba ea Muintir Mhurchadha (Meán-Ghaeilge Muintir Murchada). Ainmníodh iad as Murchadh mac Maonaigh, rí of Uí Bhriúin Seola, a fuair bás sa bhliain 891.^[1] In am trátha, mar ba ghnách, ainmníodh an ceantar as an muintir.

Stair

Feictear an rítheaghlach don chéad uair sna hannála sa bhliain 1061,^[2] agus faoin mbliain 1238 b'ionann an t-ainm agus an tuath.^[3] Ghlac an teaghlach an sloinne Ó Flaithbheartaigh. Díbríodh iad ag ríthe Uí Chonchúir go dtí Iar Connacht, áit ar a bhfuil fud cónaí orthu.

Fuarthas ar a laghad na paróiste a leanas mar chuid de Mhuintir Mhurchada: Cill Fhursa, Cill Chilbhire, Cill Éinne, Cill Chuanna, An Carraigín (Gaillimh), Cill Leabhair agus Comar. Meastar freisin go raibh codanna desna paróistí a leanas ann: Béal Chláir, Domhnach Pádraig, Cora Finne (Gaillimh), Tuaim, Cill Bheanáin agus Cill Fhir Iarainn.

Is dréacht é Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada, a théann siar go dtí Flaithbertach Ua Flaithbertaigh (bás 1098), rí Chonnacht, ina bhfeictear na príomhchlanna agus a gcuid tailte laistigh de Mhuintir Mhurchadha.

Ríthe

féach Ríthe Maigh Sheola

féach Ríthe Iar Chonnacht

féach Taoisigh Iar Chonnacht

Uí Fhlaithbheartaigh Iarthair

Domhnall Crón Ó Flaithbheartaigh, beo 1559

Uí Fhlaithbheartaigh Oirthir

Murchadh na dTuadh Ó Flaithbheartaigh, beo 1560–1593.

Tagairtí sna hannála

As Annála na gCeithre Máistrí, as Meán-Ghaeilge:

ACM 1417.5: Ruaidhri mac Murchadha Uí Fhlaithbertaigh, Ruaidhri mac Diarmada Duibh Uí Flaithbertaigh, & sé fir dhécc d' Uíbh Flaithbhertaigh imaille friú do bháthadh for Chuan Umhaill.
ACM 1422.5: Domhnall Find Ua Flaithbheartaigh do mharbhadh la cloinn Domhnaill Uí Fhlaithbhertaigh.
ACM 1442.7: O Flaithbheartaigh .i. An Giolla Dub mac Briain tighearna Iarthair Connacht do écc.
ACM 1565.5: Murchadh mac Domhnaill mic Ruaidhri Uí Flaithbertaigh do bhathadh.

Féach freisin

Foinsí

Nollaig Ó Muraíle (2008), A tract on the Connacht territory of Munitir Mhurchada Journal of the Cork Historical and Archaeological Society, iml. 113.
Paul MacCotter, Medieval Ireland: Territorial, Political and Economic Divisions, Four Courts Press, 2008, ll. 140–141. ISBN 978-1-84682-098-4

Tagairtí

↑ Annála na gCeithre Máistrí, ACM 891.12
↑ ACM 1061.12
↑ ACM 1238.7, Caisléna do dhénamh h-i Muintir Murchadha

[1] Annála na gCeithre Máistrí, ACM 891.12

[2] ACM 1061.12

[3] ACM 1238.7, Caisléna do dhénamh h-i Muintir Murchadha

[1]

[2]

[3]