Scorbach
Is éard is scorbach ann ná galar a thagann ar dhaoine nach bhfuil ag fáil a ndóthain vitimín C (aigéad ascorbach) as a gcuid bia. Is iad na hairíonna a bhaineann leis an scorbach ná spotaí sa chraiceann agus cur fola na seicní smugacha. Má fhágtar an galar ag dul chun donais, tosóidh an drandal ag cur fola freisin, agus na fiacla ag titim amach. Iompóidh na spotaí sa chraiceann ina gcneánna oscailte, agus sa deireadh, gheobhaidh an t-othar bás.
  | |
| Cineál | nutritional deficiency disease (en)  , easnamh aigéad ascorbach, vitamin deficiency (en) agus galar |
|---|---|
| Speisialtacht leighis | internal medicine (en) |
| Cóireáil chliniciúil | |
Cógais | |
| Pataigineas | |
| Cúis | easnamh aigéad ascorbach |
| Aicmiú | |
| ICD-11 | 5B56.0 |
| ICD-10 | E54 |
| ICD-9 | 267 |
| Acmhainní seachtracha | |
| Enciclopèdia Catalana | 0104763 |
| OMIM | 240400 |
| DiseasesDB | 13930 |
| MedlinePlus | 000355 |
| eMedicine | 125350 agus 413463 |
| MeSH | D012614 |
| UMLS CUI | C1855867, C1415369 agus C0036474 |
| DOID | DOID:13724 |
Is galar é an scorbach a raibh aithne ag na sean-Ghréagaigh féin air. Bhíodh sé an-choitianta i measc na mairnéalach agus na bhfoghlaithe mara nach raibh teacht acu ar thorthaí ná ar chaora a mbeadh an vitimín iontu. Is fada a bhí a fhios ag na daoine go raibh lusanna ann a leigheasfadh an scorbach go sciobtha, ach ní bhfuarthas an chéad tuiscint ar an scorbach mar ghalar easpa roimh an ochtú haois déag. Sa bhliain 1753, áfach, d'fhoilsigh James Lind, lia de chuid Chabhlach na Breataine Móire, tráchtas faoin scorbach, agus é ag tagairt do na horáistí is do na torthaí citris eile mar leigheas maith ar an scorbach.