[[Íomhá:Periodic table.svg|450px|mionsamhail|deas|[[Tábla Peiriadach]] na ndúl ceimiceach]]
Is éard atá i '''ndúil cheimiceach''' ná substaint a bhfuil a cuid [[adamh]] go léir mar an gcéanna ó thaobh líon na b[[prótón]] de ina [[Núicléas adamhach|núicléis admhacha]]. Murab ionann agus [[Comhdhúil|comhdhúile ceimiceacha]], ní féidir dúile ceimiceacha a mhiondealú ina substaintí níos simplí trí mhodhanna ceimiceacha. IsTá ésainmhíniú atána idúile ceimicí bunaithe ar líon na bprótón sa núicléas, náagus andeirtear t-airí sainmhínithe de chuid na dúile, agusgurb tugtarí a h[[uimhir adamhach]] uirthií (arnais léiriúí agan litir Z an tsiombail Z)a sheasann don uimhir adamhach)- isIs adaimh den dúiledúil céannachéanna iad na hadaimh uilego léir a bhfuil an uimhir adamhach céannachéanna acu. Tá damhnaí barónacha uile na cruinne go léir comhdhéanta deas dúile ceimiceacha, a chuimsíonn adaimh de chineál ar bith, agus a sholáthraíonn naan [[Mais adamhach|maisemhais]] dóibh. Ní fhaightear ach mionlachcuid d’dúilíbheag de na dúile, marcosúil leis an [[airgead]] agus an t-ór, neamhcheangailte mar mhianraíghlandúile dúchasachaar réasúntamianraí íon.nádúrtha Táiontu beagnachféin gachiad. dúilAn eilechuid ais tharlaíonnmó gode nádúrthana ledúile fáilatá ar anfáil Domhansa dúlra, is mar chomhdhúile nó mar mheascáinmheascán a fhaightear iad. Is ééard atá san aer go príomha ná meascán de na dúileden nítrigin, an ocsaigin agus argón,dúile céeile goar bhfuilgás comhdhúile ann lena n-áirítear dé-ocsaíd charbóin agus uisce. Ní fhaightear ach mionlach na ndúliad, marargón airgeadthar agusaon ór, neamhcheangailte mar mhianraí dúchasacha réasúnta íon. Tá beagnach gach dúilcheann eile a tharlaíonn go nádúrtha le fáil ar an Domhan mar chomhdhúile nó mar mheascáin. Is é atá san aer go príomha ná meascán de na dúile nítrigin, ocsaigin agus argón, cé go bhfuil comhdhúile ann lenachomh n-áirítearmaith, an dé-ocsaíd charbóin agus an t-uisce ach go háirithe.
Thosaigh stair fhionnachtainfionnachtana agus úsáide na ndúl leroimh sochaithescríobh daonnana primitíbheachastaire. aBhí d'aimsighaithne mianraíag dúchasachamuintir cosúilna lesochaithe carbónprimitíbheacha féin ar an gcarbón, sulfairan sulfar, an copar agus an t-ór, (cé nár tuigeadhthuig siad coincheap na ndúl go fóill). MarNa thoradhhiarrachtaí ara iarrachtaírinneadh chunleis ábhairna marhábhair seo a aicmiú, bhíchuir coincheapasiad bun le coincheap na ndúl clasaiceach, naleis hailceimice,an ailceimic agus le teoiricí éagsúla dá samhaileile i rith stair an duine.▼
▲Thosaigh stair fhionnachtain agus úsáide na ndúl le sochaithe daonna primitíbheacha a d'aimsigh mianraí dúchasacha cosúil le carbón, sulfair, copar agus ór (cé nár tuigeadh coincheap na ndúl go fóill). Mar thoradh ar iarrachtaí chun ábhair mar seo a aicmiú bhí coincheapa na ndúl clasaiceach , na hailceimice, agus teoiricí éagsúla dá samhail i rith stair an duine.
D’fhorbair cuid mhaith den tuiscint nua-aimseartha ar dúilí ó shaothar [[Dmitri Mendeleev]], poitigéir [[Rúiseach]] a d’fhoilsigh an chéad tábla peiriadach inaitheanta i 1869. Eagraíonn an tábla seo na dúile trí líon adamhach a mhéadú ina sraitheanna (“tréimhsí”) ina ndéanann na colúin (" roinneann grúpaí ") airíonna fisiceacha agus ceimiceacha athfhillteacha (" tréimhsiúla "). Déanann an tábla peiriadach achoimre ar airíonna éagsúla na n-dúilí, ag ligean do cheimiceoirí caidrimh eatarthu a dhíorthú agus tuar a dhéanamh faoi chomhdhúile agus cinn nua a d’fhéadfadh a bheith ann.
