An difríocht idir athruithe ar: "Aigéad dí-ocsairibeanúicléasach"

Content deleted Content added
mNo edit summary
No edit summary
Líne 4:
Tá ADN le fáil i ngach [[Cill (bitheolaíocht)|cill]] san [[Orgánach uatrófach|orgánach]] agus deir le cealla cén [[próitéin]]í is cóir dóibh a dhéanamh. [[einsím]]í is ea an chuid is mó de na próitéiní seo. Sin é an fáth a dtugann [[Leanbh|páistí]] [[feinitíopa]]í (tréithe) leo óna dtuismitheoirí, ar nós dhath an [[Craiceann|chraicinn]], na [[Gruaig|gruaige]] agus na [[An tsúil|súl]]. Tá cuid de ADN gach tuismitheora le fáil i ngach [[duine]].
 
Thaispeáin [[James Watson|James D. Watson]] agus is[[Francis Crick]] i 1953 gurb é a bhíonn i ngach móilin den DNA i ngach cill [[Bitheolaíocht|bhitheolaíoch]] ná dís tointe[[Móilín|mhóilíní]] (suas le 2 mar fhad), gach ceann ina shaghas cóipe den cheann eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.siopa.ie/en/s-1-books/i-1702-freamh_an_eolais/i.aspx?id=1702|teideal=Fréamh an Eolais|údar=Hussey, Matt|dáta=2011|work=www.siopa.ie|dátarochtana=2020-04-25}}</ref> Bíonn na tointí seo leagtha amach taobh le chéile mar a bheadh [[dréimire]] ann, ach an dréimire casta ina [[héilics]], an déhéilics mar a thugtar uirthi, agus naisc idir fo-aonaid cheimiceacha ar leith ar na tointí, ar a dtugtar bun-[[Núicléitíd|núicléitídi]], ag feidhmiú mar na rungaí ar an dréimire casta.
 
Níl ach 4 cinn de na núicléitídi seo sa DNA: na púiríní, adainín (A) is timín (T), agus na pirimidíní, citisín (c) is guainín (G).
Líne 80:
 
=== Watson agus Crick ===
I 1953 mhol [[James Watson|James D. Watson]] agus [[Francis Crick]] an chéad samhail de struchtúr dé-héilicse an ADN a nglactar léi anois mar an leagan ceart, san iris ''Nature''.<ref>Watson J.D. & Crick F.H.C., ‘A structure for deoxyribose nucleic acid,’ [http://www.exploratorium.edu/origins/coldspring/printit.html] Volume 171, 1953, lgh 737–738</ref> Thaispeáin Watson is Crick i 1953 gurb é a bhíonn i ngach móilin den DNA i ngach cill bhitheolaíoch ná dís tointemhóilíní (suas le 2 m ar fhad), gach ceann ina shaghas cóipe den cheann eile.
 
Foilsíodh fianaise thrialach a threisigh le samhail Watson agus Crick i sraith cúig alt san eagrán céanna de ''Nature''.<ref>Nature Archives [http://www.nature.com/nature/dna50/archive.html Double Helix of DNA: 50 Years]</ref> Astu seo ba é alt Franklin agus Gosling an chéad pháipéar a foilsíodh faoina gcuid sonraí díraonacháin X-gha agus faoina modh anailíse agus é ag treisiú, morán, le samhail Watson agus Crick.<ref>http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/dna/pictures/franklin-typeBphoto.html Original X-ray diffraction image, Osulibrary.oregonstate.edu</ref> Bhí alt eile le Maurice Wilkins agus beirt dá chomhghuaillithe faoi struchtúr an ADN, agus threisigh a n-anailís agus patrúin B-DNA ''in vivo'' freisin le samhail dé-héilicse Crickagus Watson.
Líne 96:
== Suíomh ==
* [http://www.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/project/info.shtml Human Genome Project: eolas]
 
 
<!---Foinsí: Genetics for beginners, údáir Steve Jones & Borin Van Loon, Icon Books, 1993; vicipéideanna eile - Francais, Spáinnis agus Béarla--->
==Naisc sheachtracha==
*[[Alan Titley]];'''An t-aigéad dí-ocsairibeanúicléasach'''. https://www.irishtimes.com/culture/tuarasc%C3%A1il/an-t-aig%C3%A9ad-d%C3%AD-ocsairibean%C3%BAicl%C3%A9asach-1.4346574