|
An Rúis a haontaíodh le linn Ivan a Trí a bheith ina phrionsa ar Mhoscó, ba sochaí fheodach í. B'iad síol Rúiric agus na seanuaisle eile de phór Lochlann a chuir tús le forbairt an tseirfeachais sa tír, nó nuair a tháinig siad ansin an chéad uair, bhí sé de nós acu complacht choimhdeachta de shaighdiúirí dá chuid féin a bheith mar chúirt taistil thart timpeall ar gach taoiseach uasal. B'as na complachtaí seo - ''hirð'' as Lochlainnis, ''druzhina'' as Rúisis - a d'eascair aicme na mboigheárach (''boyary''), a mb'iad an aicme ab airde céimíochta i sochaí na sean-Rúise amach ó chlanna na seantaoiseach féin. Bhí neamhspleáchas ag baint leis na boigheáraigh nach samhlófá lena macasamhlacha in Iarthar na hEorpa san am céanna, nó siúd is gurb iomaí boigheárach a raibh an chéimíocht aige a bhuí leis an ngaraíocht a rinne sinsear dá chuid don phrionsa fadó, níor vasáilligh ná géillsinigh de chuid an phrionsa a bhí iontu. Uaisle de ghradam ní b'ísle ab eadh iad na dvoiriánaigh agus na svoighizéimtsigh, comh maith leis an aicme a chruthaigh Dmitrí Donscóigh: na fíor-vasáilligh nó na poiméisticí. Leis na Tatáraigh a throid, theastaigh ó Dmitrí aicme de dhaoine a bheith aige a dtiocfadh leis dul ina dtuilleamaí: ní raibh mórán maithe sna gnáthuaisle, ós rud é go raibh siad ábalta feall a dhéanamh air ar mhaithe leis na Tatáraigh, má bhí buntáistí le baint as a leithéid.
Ar ndóighe, bhí scológa ann, nó cé eile a sholáthródh a gcuid bia do na huaisle? Bhí feirmeoirí saora ann freisin, nó "scológa dubha" - scológa de chuid anna talaimhtalún dhuibhduibhe. Ba leofaleo féin an caorán a bhídís a shaothrú, ach ba ghnách cáin nó cíos bliantúil, nó obroc''obrok'', a ghearradh orthu a d'íocaidís leis an phrionsatiarna talún. Scéal eile ar fad a bhí fíor maidir leis na seirfigh: ní hamháin go n-íocaidís cíos - tiaglo,''tyaglo'' - leis an tiarna talaimhtalún, ach b'éigean dófadóibh freisin dualgas oibre, bairstsíona''barshchina'', a chomhlíonadh go tráthrialta inai pháirceannabpáirceanna an tiarna. Agus Moscó ag teannadh a greime ar an Rúis, ceanglaíodh na scológa den talamh, i gcruth is nach rabhraibh de cheart acu an áit ar rugadh iad a fhágáiltfhágáil ar aon nós. Ós rud é go rabhraibh cíos, cáilcáin agus ceangal ag cur an tsaoil féin ó mhaith ar na scológa, áfach, is iomaí duine acu a thug aghaidh ar na cúlriasca le talamh úr a thabhairt chun míntíreachais, beag beann ar rí nó ruire.
B'annamh a bhí an rogha ann cur fút i gcathair cheart, nó bhí na cathracha sách tanaidhtana sa tseanRúistsean-Rúis, agus ní rabhraibh an saol iontu comhchomh h-éagsúildifriúil leis an tuath agus a chreidfeá. Mar shampla, ní rabhraibh an cineál cuallachtaí nó gildeanna - cumainn le haghaidh na gceardaithe is an lucht tráchtála - ins ansa Rúis agus a bhíodh ina lán tíortha in Iarthar na hEorpa.
Bhí sclábhaithe nó daoir ins ansa Rúis, fosta, nó bhí na Rúisigh ag tógáilttógáil patrúin leis na Mongólaigh: bhí an daoirse fréamhaithe sách domhain ina gcultúr siúd. De réir a chéile, rinneadh aicme na ndaor agus aicme na seirfeach a ionannú le chéile. Nó ba mhinic a gaireadh daor de dhuine shaor a bhí báite i bhfiacha; agus ó ba rud é nach rabh cuid mhaith de na scológa in ann a gcíos a íoc leis an tiarna talaimhtalún, thoisighthosaigh seisean aag chaitheamhcaitheamh leofaleo mar a bheadh daoir den tseandéanamh iontu.
Bhí an-pháirt ag an Eaglais OrtadocsachCheartchreidmheach in atógáil na sochaí is an chultúir, agus réim na Mongólach ag druidim chun deireanais. Go háithridháirithe, bhí eaglaisí á dtógáiltdtógáil agus naomhphioctúirínaomhphictiúir á ndathú, agus Novgorod ina lárionad tábhachtach ealaíontóireachta ins ansa cheathrú haois déag, eadaridir ailtireacht agus dhathadóireacht. Ansin a d'fhoghlaim AindréighAndrey RuibleovRublyov, an duine ba cháiliúla amuigh de dhathadóirí cráifeacha a linne, - ansin a d'fhoghlaim sé tús a cheirde ón mháistirmáistir GhréigeachGréagach udaíúd Theophanes, nó "Feofan GréagachGrek", mar a bheireadhthugadh na Rúisigh air, i ndeireadh na ceathrú haoise déag. (Lenár linn féin, rinne an stiúrthóir cáiliúil AindréighAndrey TarcovscaíTarkovskiy scéal beatha RuibleovRublyov a scannánú.) De réir a chéile, thoisighthosaigh na manaigh aag shaothrúsaothrú litríochta arístarís, agus iad ag cleachtadh na teanga scríofa a dtugtar an tSeanSlaivistSean-Slaivis Eaglasta uirthi.
Fuair ÍobhánIvan a Trí bás ins ansa bhliain 1505, agus tháinig a mhac VasailíVasiliy a Trí i gcomharbacht air. Ós rud é gur banphrionsa Biosáinteach, Zoë Palaiologos, ab eadhea í a mháthair, agus an Biosáintiam féin léirscriosta ag na TuircighTurcaigh sa bhliain 1453, bhí VasailíVasiliy inbharúla gogurbh mb'eisean a bhí ina oidhre cheartceart ar Impire an Bhiosáintiam. Bhí meas an tSáir - meas an Impire - aige air féin, agus scríbhneoirí cúirte dá chuid ag tagairt do Mhoscó mar "an tríú Róimh" (i ndiaidh an chéad Impireacht Rómhánach agus Impireacht an Bhiosáintiam, arbarbh í leath oirthearach na hImpireachta Rómhánaí í, ar túsdtús).
Mhair VasailíVasiliy a Trí ag cur troda ar na Tatáraigh agus ag cúngú ar na stáit Rúiseacha eile, an dornán acu a d'fhan neamhspleách ar Mhoscó i gcónaí. Fuair VasailíVasiliy bás sa bhliain 1533, agus ó ba rud é nach rabhraibh ach trí bliana slánaithe ag a mhac, ÍobhánIvan, fágadh na móruaisle - na boigheáraigh - i seilbh na tíre.
===Íobhán Uafásach===
|
