An difríocht idir athruithe ar: "Conradh na Talún"

Content deleted Content added
Ceartúcháin, ach tuilleadh le glanadh fós.
mNo edit summary
Líne 1:
Eagraíocht pholaitiúil ab ea í '''Conradh na Talún''' ([[Béarla]]: ''Irish National Land League'') a bhí gníomhach in [[Éire|Éirinn]] san [[19ú haois]], a bhí ag iarraidh cabhair a thabhairt do na feirmeoirí tionóntacha sa tír. An príomhaidhm a bhí acu ná deireadh a chuir leis na dTiarnaí Talún agus an talamh a thabhairt do na feirimeoirí a bhí ag déanamh na hoibre dóibh.
 
Ar an [[20 Aibreán]], [[1879]], bhí an chéad ollchruinniú ag feirimeoirí i mBaile na hÉireann in aice le [[Clár Clainne Mhuiris]], i g[[Contae Mhaigh Eo]]. Deirtear go raibh suas le 20,000 duine i láthair. Tar eiséis an cruinniú seo, bunaíodh conradh talún áitiúil chun cíosanna a isliúísliú , go háirithe i Maigh Eo agus i g[[Cúige Chonnacht]].
 
Bunaíodh ''Conradh Talún Náisiúnta na hÉireann'' i g[[Caisleán an Bharraigh]] ag an Óstán Impiriúil, ar an [[21 Deireadh Fómhair]] [[1879]]. Roghnaíodh [[Charles Stewart Parnell]] mar uachtarán, agus [[Mícheál Dáibhéad (polaiteoir)|Mícheál Dáibhéad]], [[A.J. Kettle]] agus [[Thomas Brennan]] ina rúnaithe. Feachtasóir tábhachtach eile ab ea é [[John Dillon]].
Líne 8:
 
Na príomhaidhmeanna a bhí luaite i rúin an chruinniú ná:
:''...Ar dtús, isliúísliú a fháil ar cíosanna éagóracha; ''
:''sa dara háir, le chabhair a thabhairt do áititheoirí an talún an talamh a bheith mar úinéirí ar an talamh.''
:''...Go bhféadhfadh aihdm an Chonradh a fháil trí tacaíocht a thabhairt do fheirimeoirí; trí chosaint na fheirimeoirí a dhiultaíonndhiúltaíonn cíosanna éagóracha a íoc; trí obair ar ailt Bright sna achtanna talún i rith an Gheimhridh; agus trí leasuithe a fháil ar na dlíthe le baint talún, ionas go bhféadfadh tionónta a bheith mar úinéir de bhárrbharr íoc an chíos ar feadh cúpla bliana.''
 
Thaistil baill den chonradh go dtí na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] chun airgead a bhailiú, Charles Stewart Parnell, [[John Dillon]], Mícheál Dáibhéad, ina measc. Bunaíodh brainsí den chonradh in Albain chomh maith.
Líne 17:
 
{{glanadh}}
Roghnóidh an Chonradh cíos cothrom agus spreag a thabhairt chuig a chuid baill an praghas chuir os chomhair Tiarna Talún. Dá ma rud é gur dhiultóidhdhiúltóidh an Tiarna Talún, íochfadh an tionónta an cíos chuidgchuidigh an chonradh agus ni bhfaighfeadhbhfaigheadh an Tiarna Talún aon airgid.
 
Sampla amhainamháin ná an canóin Ulick Burke, baill den Eaglais Caitliceach, ar deireadh islighísligh se a chuid cíosanna 25%. Ach bhí tiarnaí Talúin a throid in aigheadhaghaidh na bearta seo agus bhí dúnmharú ar na dhá taobhanna. Go ginirealtaginearálta bhí Constáblacht Ríoga na hÉireann ar taobh na Tiarnaí Talún. Ar dtús báire ní raibh aon fadhbanna réiligiúnreiligiún le chruinnithe an chonradh ar siúl i Lóistín Oráiste, ach chuireadh stop le seo, nuair a chuighchuaigh na Tiarnaí Talúin i bhfheidhbhfeidhm ar [[an tOrd Oráisteach]].
 
Nuair a bhí an eachtra seo thart, chuir Parnell tús le [[Léig Náisiúnta na hÉireann]], a bhí bunaithe air.
 
Le cúpla deichnúra i ndiadhndiaidh bunú an chonradh, de bhárrbharr tionchar fír cósúilecosúil le [[William O'Brien]], bhí feabhas ar an saol do fheirimeoirí, agus go háirithe i ndiadh Acht an Lucht oibre [[1906]] agus [[1911]], bhí an talamh i láimhe na fheirmeoirí beaga in ionad na Tiarnaí Talamh lena lán talamh.
 
{{síol}}