An difríocht idir athruithe ar: "Coimisiún na Teorann"

Content deleted Content added
Bastique (plé | dréachtaí)
m dab
No edit summary
Líne 1:
Ba comisiúncoimisiún chun an theorainn idir [[Saorstát Éireann|Shaorstát Éireann]] agus [[Tuaisceart Éireann]] a sainiú é an '''ComisiúnCoimisiún Teorann'''. Bunaíodh de réir téarmaí an [[Conradh Angla-Éireannach|Chonartha Angla-Éireannach]]. Mar thoradh an chomisiúinchoimisiúin seo, cheap a lán náisiúnaithe ar an dá taobh sa Chogadh Cathartha go gheobhaidh Saorstát Éireann an chuid is mó de Thuaisceart Éireann agus go mbeadh Éireann Aontachta ann i gceann cúpla bliain. Ach ní hé sin a tharla.
 
Sa chonradh, deitear go mbeidh triúr ar an gcomisiúngcoimisiún, duine ón Saorstát, duine ón Tuaisceart agus duine neamspléach ón mBreatain. Ón tús, níor aithnigh [[James Craig]], ceannaire Tuaisceart Éireann an comisiúncoimisiún agus níor aithnigh sé ceart an chomisiúinchoimisiúin teorainn Tuaisceart Éireann a athrú, mar sin, níor ainmnigh sé éinne a bheith ar an gcoimisiún. Áfach, d'ainmnigh duine ar son é. Ainmníodh [[Eoin Mac Néill]] mar ionadaí ó Saorstát Éireann. Ba duine ó Afraic Theas é an caothairleach, ainmnithe leis an Bhreatain.
 
Bhí téarmaí neamhchinnte sa conradh faoi cad ba cheart an comisiúncoimisiún a dhéanamh, deirtear sa chonradh go mba cheart an teorainn le socrú de réir an géilleagar agus miana na ndaoine. Ach ní raibh sé chomh simplí, bhí na daoine aontachtaithe agus náisiúnaithe meascánaithe le chéile agus cad ba bhrí le "ábhair géilleagra"? Sa deireach, beartaíodh go sainíodh an teorainn de réir ábhar géilleagar agus d'athródh an teorainn cé chomh lú is féidir. De réir tuairisc an chomisiúinchoimisiúin, gheobhfadh an Saorstát beagmhéid talún agus gheobhfadh an Tuaisceart beagmhéid talún freisin. Ba scannal é seo do na náisiúnaithe, níor cheap siad go chaillfeadh siad talamh. Clóbhuaileadh i nuachtán Breataine tuairisc an choimisiúin an lá sula a foilsíodh go hoifigiúl é.
 
Ba achrainn mhór ann faoi. D'aontaigh ceannairí an shaorstáit an tuairisc a aontú le nuair a fhoilsíodh é agus rinne [[Liam Tomás Mac Cosgair|Liam Mac Cosgair]], ceannaire an Shaorstáit ag an am, a dhícheall chun an tuairisc a stopadh a fhoilsiú. Sa deireadh, níor fhoilsigh é agus d'fhan an teorainn an céanna. Ní raibh an teorainn deireanach go maith, téann sí trí fheirmí, talaimh agus níl sé ró-oiriúnach. Tharla conspóideach mór sa Shaorstát san am mar thoradh agus d'éirigh Eoin Mac Néill as a áit. Ach, toisc nach raibh [[Sinn Féin]] ag glacadh páirt sa Dáil ag an am, ní raibh siad in ann an deis a thabhairt.