An difríocht idir athruithe ar: "Iúpatar (pláinéad)"
Content deleted Content added
m tábla eolais |
No edit summary |
||
Líne 1:
Is é '''Iúpatar''' an cúigiú [[pláinéad]] ón ngrian sa [[ghrianchóras]]. Ba é Iúpatar (Jupiter) Rí na nDéithe ag na Rómhánaigh. Is é Iúpatar an ceathrú réad is gile sa spéir agus bhí daoine ábalta é a fheiceáil ó thús ama. D'fhéach Galileo Galilei air trí theileascóp sa bhliain 1610 agus chonaic sé go raibh ceithre ghealach aige. Tugtar gealaí Galileo orthu sin i gcónaí (Io, Europa, Ganymede agus Callisto). Ba é seo an chéad uair a chonacthas go raibh rudaí ag dul timpeall ar phlainéad eile seachas an domhan agus ba athrú réabhlóideach é ar an léargas a bhí ag daoine ar an ollchruinne go dtí sin, mar gur creideadh go raibh an domhan i lár agus gach rud eile, an ghrian san áireamh, ag dul timpeall air.
Is plainéad gáis é Iúpatar, gan aon dromchla solaideach, Is iad na scamaill san atmaisféar atá le feiceáil ón domhan. Hidrigin (90%) agus Heiliam (10%) ar fad atá sa phlainéad seachas blúirí bídeacha de ghásanna eile, uisce, agus amóine agus carraigeacha. Tá trastomhas de 142,984 ciliméadar aige agus mais cothrom le 317.8 domhan. Bíonn sé 778 milliún ciliméadar ón ghrian ar an meán. Tá an lá an-ghearr – 9 n-uair agus 55 nóiméad, agus tá bliain Iúpatair cothrom le 11.86 bliana de chuid an domhain. Meán-teocht de -108C atá ann.
Tagann níos mó fuinnimh as Iúpatar i bhfoirm gathaíochta ná mar a fhaigheann sé ón ghrian. Tá fáinní beaga dorcha timpeall ar Iúpatar ach níl siad le feiceáil ón domhan mar atá cuid [[Satarn]].
Tá 63 saitilít ag Iúpatar.
{| align="right" style="margin-left:1em" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2"
| |||