Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Diarmaid Ó Súilleabháin"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Colin Ryan (plé | dréachtaí)
6,201 edits
No edit summary
Líne 1:
Scríbhneoir Gaeilge ba ea '''Diarmaid Ó Súilleabháin'''. ([[29 Iúil]] [[1932]] – [[5 Meitheamh]] [[1985]]) a thug léargas ar shaol uirbeach a linne. Nuálaí ba ea é i scríbhneoireacht chruthatheachchruthaitheach na [[Gaeilge]].<ref>http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1761</ref>
 
== Saol ==
Rugadh Diarmaid Ó Súilleabháin in aice leis na hAoraí i leithinis Bhéara, [[Contae Chorcaí]]. Fuair sé a chuid meánscolaíochta i gColáiste Íosagáin, [[Baile Bhuirne]] agus chuaigh as sin go [[Coláiste Phádraig, Droim Conrach|Coláiste Phádraig, Droim Chonrach]] chun oiliúint a fháil mar mhúinteoir bunscoile. Bhí sé ag obair le daltaí bodhra i mBaile Átha Cliath ar feadh cúpla bliain tar éis dó cáiliú i 1951. Chaith sé dhá bhliain eile ag obair ina cheantar dúchais sula bhfuair sé post buan i Scoil na mBráithre i n[[Guaire]]. Phós sé Úna Ní Chléirigh as [[Contae na Mí]] i 1954 agus bhí cúigear clainne acu.
 
Bhí an Ghaeilge ag fáil bháis ina cheantar dúchais agus an Súilleabhánach óg, ach spreagmhúscail daoine a bhí páirteach i ngluaiseacht na Saoirse i mBéara a spéis sa teanga agus sa pholaitíocht. Bhí cúigear uncail dá chuid páirteach i g[[Cogadh na Saoirse]], agus ba phoblachtánach diongbháilte é Diarmaid ar feadh a shaoil. Bhí sé ina bhall gníomhach de [[Sinn Féin|Shinn Féin]] agus cuireadh i bpríosún é i 1972 de bharr óráidí a rinne sé ag tacú le feachtas [[na Sealadaigh|na Sealadach]] i dtús na seachtóidí. Bhí sé ar Ard Chomhairle Shinn Féin agus ina stiúrthóir poiblíochta ag gluaiseacht na poblachta.
 
Bhí sé an-chiardiúilmór leis an bpéintéir [[Paul Funge]] a bhunaigh an [[Guaire|Gorey]] Arts Centre, agus ba ionad cruinnithe d'ealaíontóirí agus do scríbhneoirí a theach féin chomh maith.
 
Bhí drochshláintean tsláinte go dona ag Diarmaid Ó Súilleabháin ó bhí sé ina fhear óg, agus d'éag sé ar an [[5 Meitheamh]] [[1985]] in aois a 53 bliana.
 
== Saothair ==
 
Mar scríbhneoir atá iomrá anois leis. Bhí sé de chuspóir aige saol na cathrach a léiriú i nGaeilge, rud nach coitianta ag an am.<ref>Zircon Publishing agus The Irish Times (1973). ''Who’s Who, What’s What and Where in Ireland''. Geoffrey Chapman Publishers.</ref>
Scríobh Ó Súilleabháin drámaí dá chuid daltaí ar dtús.
 
Scríobh sé ocht leabhar do dhaoine fásta agus dha cheann do dhéagóirí. Scríobh sé seacht ndráma gan foilsiú freisin. Toghadh é ina bhall den Irish Academy of Letters agus bhain sé Duais an Bhuitléaraigh agus duaiseanna Oireachtais. Ba [[úrscéal]] do dhéagóirí an chéad [[leabhar]] dá chuid a cuireadh i gcló, ''Súil le Muir''. Ba é ''Dianmhuilte Dé'', a bhí suite ina cheantar dúchais le linn [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Chogadh na Saoirse]], an chéad mhórshaothar dá chuid ([[1964]]).▼
=== Úrscéalta ===
 
Tá leabhar scríofa faoina shaothar liteartha ag Iarla Mac Aodha Bhuí: "Diarmaid Ó Súilleabháin: Saothar Próis" a d'fhoilsigh an Clóchomhar i [[1992]]. ▼
▲Ba [[úrscéal]] do dhéagóirí an chéad [[leabhar]] dá chuid a cuireadh i gcló, ''Súil le Muir''. Ba é ''Dianmhuilte Dé'', a bhí suite ina cheantar dúchais le linn [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Chogadh na Saoirse]], an chéad mhórshaothar dá chuid ([[1964]]).
Tháinig úrscéalta eile go tiubh sna sála air sin, ''Caoin Tú Féin'' ([[1967]]), ''An Uain Bheo'' ([[1968]]) agus ''Maeldún'' ([[1972]]).
 
Scríobh Seosamh Ó Murchú, atá anois ag obair mar Eagarthóir Sinsearach leis an n[[An Gúm|Gúm]], tráchtas ar shaothar Uí Shúilleabháin don MA sa Nua-Ghaeilge, [[Coláiste Phádraig, Má Nuad]], i lár na [[1980í|n-ochtóidí]]. <ref>cf. an réamhrá a scríobh Seosamh Ó Murchú, "Bealach Bó Finne", le Diarmaid Ó Suilleabháin, [[Coiscéim]] [[1988]]</ref>▼
Foilsíodh an dá úrscéal ''Ciontach'' agus ''Aistear'' sa bhliain [[1983]], agus i ndiaidh a bháis foilsíodh úrscéalta eile dá chuid, ''Lá Breá Gréine Buí'' ina measc.
 
=== DrámaíLiosta leabhar ===
 
''Súil le Muir'', Cló Mórainn, 1959 (do dhéagóirí)
Léiríodh drámaí dá chuid sna seascaidí chomh maith, ina measc "Bior" ([[1965]]), "Macalla" ([[1966]]) agus "Ontos" ([[1967]]).
 
''Trá agus tuileadh'', Sáirséal agus Dill, 1967 (do dhéagóirí)
=== Gearrscéalta ===
Scríobh Ó Súilleabháin an cnuasach [[gearrscéal]]ta ''Muintir'' sa bhliain [[1971]].
 
''Caoin tú féin'', Sáirseál agus Dill, 1967
=== Stíl ===
Nuálaí ba ea é i scríbhneoireacht chruthatheach na [[Gaeilge]].<ref>http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1761</ref>
 
''An uain bheo'', Sárséal agus Dill, 1968
▲Tá leabhar scríofa faoina shaothar liteartha ag Iarla Mac Aodha Bhuí: "Diarmaid Ó Súilleabháin: Saothar Próis" a d'fhoilsigh an Clóchomhar i [[1992]].
 
''Muintir'', Sáirséal agus Dill, 1970 (gearrscéalta)
▲Scríobh Seosamh Ó Murchú, atá anois ag obair mar Eagarthóir Sinsearach leis an n[[An Gúm|Gúm]], tráchtas ar shaothar Uí Shúilleabháin don MA sa Nua-Ghaeilge, [[Coláiste Phádraig, Má Nuad]], i lár na [[1980í|n-ochtóidí]]. <ref>cf. an réamhrá a scríobh Seosamh Ó Murchú, "Bealach Bó Finne", le Diarmaid Ó Suilleabháin, [[Coiscéim]] [[1988]]</ref>
 
''Maeldún'', Sáirséal agus Dill, 1972
== Leabhair agus foilseacháin ==
 
Tá clár a shaothair in Diarmaid Ó Súilleabháin: saothar próis, 1992 le hIarla Mac Aodha Bhuí▼
''Dianmhuilte Dé'', Sáirseál agus Dill, 1973
 
''Ciontach'', Coiscéim 1983
 
''Aistear'', Coiscéim, 1983
 
''Bealach Bó Finne'', Coiscéim, 1988
 
''Lá Breá Gréine Buí'' agus ''Oighear Geimhridh'', Coiscéim 1994
 
▲Tá clár a shaothair in Iarla Mac Aodha Bhuí, ''Diarmaid Ó Súilleabháin: saothar próis'', 1992. le hIarla Mac Aodha Bhuí
 
== Léirmheasanna ==
* Seán Ó Tuama, (''Repossessions: Selected Essays on the Irish Literary Heritage'', 1995)
 
== TagairtíNótaí ==
{{reflist}}
 
== Tagairtí ==
Ó Súilleabháin, Diarmaid (1932 – 1985), An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisní Gaeilge: http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1761
 
 
[[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha|Súilleabháin, Diarmaid Ó]]
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Diarmaid_Ó_Súilleabháin"