An difríocht idir athruithe ar: "Aung San Suu Kyi"
Content deleted Content added
Réaltaeolais (plé | dréachtaí) mNo edit summary |
|||
Líne 14:
| síniú =
}}
Faoi láthair tá sí faoi choinneáil, agus fadaíonn an giunta Burmach an choinneáil arís agus arís eile. De réir thorthaí an olltoghcháin i 1990, bhí sé de cheart ag Aung San Suu Kyi a bheith mar [[Príomhaire|Phríomh-Aire]],{{fíoras}} toisc go bhfuil sí mar cheannaire ar an bpáirtí a bhuaigh, an Léig Náisiúnta ar son an Daonlathais i mBurma. Ach toisc a coinneáil ag an giunta mhíleatach, ní féidir léi an cion feidhme sin a ghlacadh.▼
Is minic a ghlaotar Daw Aung San Suu Kyi uirthi; ní cuid dá hainm é Daw, ach is ainm ómósach é le haghaidh ban uasal urramach chiallaíonn “aintín” go litriúil. Go diongbháilte, is ionann a hainm tugtha agus a hainm iomlán, ach is féidir Bean Suu Kyi nó an Dr. Suu Kyi a rá, mar leis na siollaí sin, is féidir idirdhealú a dhéanamh idir Aung San Suu Kyi agus a hathair, Ginearál Aung San. Deirtear gur athair Bhurma nua-aimseartha é an Ginearál.▼
== Saol pearsanta ==
[[Íomhá:Aung San Suu Kyi 1951.jpg|clé|mion|273x273px|Aung San Suu Kyi 1951 (sé bliain d'aois)]]
Rugadh Aung San Suu Kyi ar an [[19 Meitheamh]] [[1945]]. Bhunaigh a hathair, Aung San, arm nua-aimseartha Bhurma agus rinne sé idirbheartú ar son neamhspleáchais Bhurma ón [[Ríocht Aontaithe]] i 1947; feallmharaíodh é ag a iomaitheoirí an bhliain chéanna. D’éirigh sí aníos lena máthair, Khin Kyi, agus a beirt deartháir, Aung San Lin agus Aung San Oo in Yangon. Bádh an deartháir ceanáin, Aung San Lin, i dtimpiste linne nuair a bhí sí ocht mbliana d’aois. Rinne a deartháir is sinne imirce go San Diego, California, agus ghlac sé saoránacht na Stát Aontaithe. Oileadh Suu Kyi i scoileanna [[Caitliceach]]a Sasanacha ar feadh formhór a hóige i mBurma.▼
Rugadh Aung San Suu Kyi ar an [[19 Meitheamh]] [[1945]]. Bhunaigh a hathair, Aung San, arm nua-aimseartha Bhurma agus rinne sé idirbheartú ar son [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchais]] Bhurma ón [[Ríocht Aontaithe]] i 1947; feallmharaíodh é ag a iomaitheoirí an bhliain chéanna.
Ba í an tríú páiste ina clann. Tá a hainm díorthaithe ó ainmneacha triúr ina clann: “Aung San” óna hathair, “Kyi” óna máthair agus “Suu” óna seanmháthair.
▲Is minic a ghlaotar Daw Aung San Suu Kyi uirthi; ní cuid dá hainm é Daw, ach is ainm ómósach é le haghaidh ban uasal urramach chiallaíonn “aintín” go litriúil. Go diongbháilte, is ionann a hainm tugtha agus a hainm iomlán, ach is féidir Bean Suu Kyi nó an Dr. Suu Kyi a rá, mar leis na siollaí sin, is féidir idirdhealú a dhéanamh idir Aung San Suu Kyi agus a hathair, Ginearál Aung San.
[[Íomhá:Aung San and family.jpg|mion|Aung San & teaghlach (Khin Kyi, Aung San Oo, Aung San Suu Kyi, Aung San Lin), 1947]]
▲
Tháinig Daw Khin Kyi chun suntasachta mar phearsa [[polaitíocht|pholaitiúil]] sa rialtas nua Burmach. Rinneadh ambasadóir Bhurma san India di i 1960, agus lean Aung San Suu Kyi í ansin. Grádaíodh í ó Choláiste Bhantiarna Shri Ram i [[Nua-Deilí|nDeilí Nua]] i 1964.
Lean Aung San Suu Kyi ar aghaidh lena hoideachas i gColáiste Naomh Aodh, Oxford, agus bhain sí amach céim B.A. i bh[[fealsúnacht]], Polaitíocht agus Eacnamaíocht i 1969 agus Tráchtas i Scoil an Léinn Oirthearach agus Afracach, Ollscoil Londan i 1985. D’oibrigh sí freisin le haghaidh rialtais Aontais Mhaenmar. I 1972, phós Aung San Suu Kyi an Dr. Michael Aris, scoláire ar an gcultúr [[An Tibéid|Tibéadach]], a bhí ina chónaí sa [[An Bhútáin|Bhútáin]]. An bhliain dár gcionn rugadh a céad mac, Alexander, i [[Londain]]; rugadh a dara mac, Kim, in 1977. Is Búdaí Teireaváda í.
[[Íomhá:Aung-San-Suu-Kyi mural northside cincinnati 2016.jpg|clé|mion|Cincinnati 2016]]
== Tús lena saol sa pholaitíocht ==
Line 31 ⟶ 35:
Spreag modh síochánta [[Mahatma Gandhi]] agus níos mó ná sin, coincheapa [[Búdachas|Búdaíocha]] Aung San Suu Kyi baint a bheith aici le polaitíocht chun oibriú ar son an daonlathais. Chuidigh sí an Léig Náisiúnta ar son an Daonlathais a bhunadh ar an 27 Meán Fómhair 1988, agus cuireadh í faoi choinneáil ina teach ar an 20 Iúil 1989. Ofráladh saoirse di dá bhfágfadh sí an tír, ach dhiúltaigh sí.
[[Íomhá:Suu-kyi-khawmu-constituency.jpg|mion|22 Márta 2012]]
Is é ceann dá hóráidí is iomráití ná an óráid “Saoirse ón Eagla”, a thosaíonn mar a leanas:
:“Ní hí an chumhacht an rud a dhéanann truailliú ach an eagla. Truaillíonn an eagla go gcaillfidh siad cumhacht an dream atá i gcumhacht agus truaillíonn faitíos roimh uafás na cumhachta an dream atá faoi chois acu.”
== Tréimhsí faoi choinneáil ==
* Gafa, 19 Iúil 1989, curtha faoi choinneáil ina teach in Yangon faoi dhlí airm ina bhfuil sé foráilte gur féidir duine a chur faoi choinneáil gan chúiseamh nó triail ar feadh trí bliana[[Íomhá:Daw Aung San Suu Kyi Congressional Gold Medal.jpg|mion|Congressional Gold Medal, 2008]]
▲
* Críoch leis an gcoinneáil ina teach, 10 Iúil 1995
* Gafa, 23 Meán Fómhair 2000, curtha faoi choinneáil ina teach
* Críoch leis an gcoinneáil ina teach, 6 Bealtaine 2002, Scaoilte saor tar éis 19 mí
* Gafa, 30 Bealtaine 2003; tar éis ár Depayin bhí sí faoi choinneáil rúnda ar feadh breis is 3 mhí roimh a bheith curtha faoi choinneáil ina teach arís
* 25 Bealtaine 2007, beartaíodh í a
* 24 Deireadh Fómhair 2007, bhí sí tar éis a bheith faoi choinneáil ina teach ar feadh 12 bhliain, agóidí dlúthpháirtíochta i 12 cathair ar fud an domhain, Burma Campaign UK
* 27 Bealtaine 2008, bheartaigh giunta míleata Mhaenmar í a choimeád faoi choinneáil tí ar feadh bliana eile.
== 2007 agóidí in aghaidh an rialtais ==
[[Íomhá:Aung San Suu Kyi at the Suu Foundation Launch (13037394793).jpg|mion|ina "laoch", 2014]]
Thosaigh agóidí, a bhí treoraithe ag manaigh Bhúdaíocha, ar an 19 Lúnasa 2007 i ndiaidh méadú mór i bpraghas an bhreosla, agus lean siad ar aghaidh gach lá, in ainneoin go raibh bagairt chniogbheartaíocht an airm.
Dé Sathairn, 22 Meán Fómhair 2007, cé go raibh sí faoi faoi choinneáil ina teach, tháinig Suu Kyi go dtí geata a tí in Yangon ar feadh tréimhse ghairid chun beannachtaí na manach a bhí ag máirseáil ar son chearta an duine a ghlacadh.
[[Íomhá:Aung San Suu Kyi par Claude Truong-Ngoc octobre 2013.jpg|mion|2013]]
Tuairiscíodh gur bogadh í an lá dár gcionn go Príosún Insein (áit ar cuireadh í faoi choinneáil in 2003), ach léiríodh go raibh sí fós faoi choinneáil ina teach toisc cruinnithe le Ibrahim Gambari, toscaire na Náisiún Aontaithe, in aice an tí in Yangon ar an 30 Meán Fómhair agus 2 Deireadh Fómhair.
== Príomh-aire ==
Ar an 6 Aibreán 2016, ceapadh Aung San Suu Kyi mar "State Counsellor" nó príomhaire.
[[Íomhá:Rohingya displaced Muslims 014.jpg|clé|mion|Na Róihinsí sa bhlaiin 2017 (Rohingya)]]
== Glanadh eitneach, 2017-2018 ==
Sa bhliain 2017, theith na céadta míle Rohingya, pobal Moslamach a bhfuil géarleanúint á déanamh orthu i Maenmar, thar teorainn go dtí an [[An Bhanglaidéis|Bhanglaidéis]]. Cuireadh glanadh eitneach i leith arm Mhaenmar agus cáineadh ceannaire ''de facto'' na tíre Aung San Suu Kyi go géar toisc nach ndearna sí tada chun an ghéarleanúint a chosc<ref>https://tuairisc.ie/nuacht-idirnaisiunta-ni-raibh-si-ainnis-ar-fad-ach-bhi-si-sach-granna-suil-siar-ar-2017/</ref>.
Onóracha
Bhuaigh Suu KyiDuais Rafto agus Duais Sakharov ar son Saoirse Smaointeoireachta i 1990 agus [[Duais Nobel]] i 1991.
I 1992 bhronn rialtas na h[[India]] duais Jawaharlal Nehru don tsíocháin uirthi le haghaidh coimhlinte síochánta faoi dheachtóireacht mhíleata.
== Tagairtí ==
[[Íomhá:Aung San Suu Kyi signature 2013.svg|mion|Síniú]]
{{Reflist}}
{{DEFAULTSORT:Suu Kyi, Aung San}}
| |||