Uilleam I na hAlban

Uilleam I na hAlban
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(gd) Uilliam mac Eanric; (en) William I the Lion
Beathaisnéis
Breith	1142 (Féilire Ghréagóra); Huntingdon, England
Bás	4 Nollaig 1214 ; 71/72 bliana d'aois; Caisteal Shruighlea, Scotland
Áit adhlactha	Arbroath Abbey (en)
Monarc na hAlban
	9 Nollaig 1165 – 4 Nollaig 1214 ; ← Maol Chaluim IV na hAlban – Alasdair II na hAlban →
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir
Eile
Teideal uasal	Cunta
Teaghlach	Ríshliocht Dhún Cailleann (1034–1286)
Céile	Ermengarde de Beaumont (1186 (Féilire Ghréagóra)–)
Páirtí	unknown daughter Avenal (en) ; unknown daughter de Hythus (en) ; NN (en)
Páiste	Margaret na hAlban, Cuntaois Kent; ( Ermengarde de Beaumont); Henry Galightly; ( ); Aufrica (?); ( ); Ada (?); ( NN (en) ); Isabella Mac William; ( unknown daughter Avenal (en) ); Robert de London; ( ); Alasdair II na hAlban; ( Ermengarde de Beaumont); Margaret (?); ( unknown daughter de Hythus (en) ); Isabella na hAlban, Cuntaois Norfolk; ( Ermengarde de Beaumont); Marjorie na hAlban; ( Ermengarde de Beaumont)
Athair	Anraí na hAlban agus Ada de Warenne
Siblín	Margaret Huntingdon, Bandiúc na Briotáine, Ada Huntingdon, Maol Chaluim IV na hAlban agus Dáibhí na hAlban
	Gradam a fuarthas Golden Rose (en) ;

Bhí Uilleam mac Eanraig (nó Uilliam mac Eanric sa Mheán-Ghaeilge) ar a dtugtar an leasainm Garbh freisin, i gceannas mar Rí na hAlban ó 1165 go 1214 (49 bliain). Bhí an dara réimeas is faide aige i stair na hAlban, roimh Acht an Aontais le Sasana, sa bhliain 1707. Bheadh an tréimhse is faide ag Séamas VI (i réim ó 1567 go dtí 1625).

Luathshaol

Rugadh Uilleam c. 1142, le linn réimeas a sheanathar Daibhidh I na hAlban. Ba iad a thuismitheoirí ná Eanric mac Dabíd (mac an Rí) agus Ada de Warenne. Bhí Uilleam timpeall 10 mbliana d’aois nuair a d’éag a athair sa bhliain 1152, rud a d'fhág gurb é a dheartháir is sine Máel Coluim léiroidhre dá sheanathair. Is óna athair a bhfuair Uilleam an tIarlacht Northumbria ó oidhreacht. Fuair Daibhidh I bás an bhliain dár gcionn, agus d'éirigh Uilleam ina oidhre toimhdean don rí nua, Máel Coluim IV. Sa bhliain 1157, chaill Uilleam Iarlacht Northumbria d'Anraí II Shasana.

Réimeas

Níor mhair Máel Coluim IV an-fhada, agus ar a bhás an 9 Nollaig 1165, ag aois 24, tháinig Uilleam i gcoróin. Corónaíodh an monarc nua an 24 Nollaig 1165. I gcodarsnacht lena dheartháir lag reiligiúnach, bhí Uilleam teann láidir, ruafholtach agus ceanndána. Ba mhonarc éifeachtach é, ach mhill iarrachtaí mí-ámharach smacht arís a fháil ar a oidhreacht athartha Northumbria ó na hAngla-Normannaigh a réimeas.

Naisc sheachtracha

Eachdraidh na h-Alba. http://www.e-storas.com/resources/educationScotlandMicrosites/scotlands-history-gaelic/gaidhlig.educationscotland.gov.uk/scotlandshistory/makingthenation/malcolmthemaiden/index.html Curtha i gcartlann 2021-03-02 ar an Wayback Machine

Beathaisnéis

Ainm sa teanga dhúchais	(gd) Uilliam mac Eanric (en) William I the Lion
Breith	1142 ^{(Féilire Ghréagóra)} Huntingdon, England
Bás	4 Nollaig 1214 71/72 bliana d'aois Caisteal Shruighlea, Scotland
Áit adhlactha	Arbroath Abbey ^(en)


Monarc na hAlban


9 Nollaig 1165 – 4 Nollaig 1214 ← Maol Chaluim IV na hAlban – Alasdair II na hAlban →


Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir
Eile
Teideal uasal	Cunta
Teaghlach	Ríshliocht Dhún Cailleann (1034–1286)
Céile	Ermengarde de Beaumont (1186 ^{(Féilire Ghréagóra)}–)
Páirtí	unknown daughter Avenal ^(en) unknown daughter de Hythus ^(en) NN ^(en)
Páiste	Margaret na hAlban, Cuntaois Kent ( Ermengarde de Beaumont) Henry Galightly ( ) Aufrica (?) ( ) Ada (?) ( NN ^(en) ) Isabella Mac William ( unknown daughter Avenal ^(en) ) Robert de London ( ) Alasdair II na hAlban ( Ermengarde de Beaumont) Margaret (?) ( unknown daughter de Hythus ^(en) ) Isabella na hAlban, Cuntaois Norfolk ( Ermengarde de Beaumont) Marjorie na hAlban ( Ermengarde de Beaumont)
Athair	Anraí na hAlban agus Ada de Warenne
Siblín	Margaret Huntingdon, Bandiúc na Briotáine, Ada Huntingdon, Maol Chaluim IV na hAlban agus Dáibhí na hAlban
Gradam a fuarthas Golden Rose ^(en)