Éasúint

Is éard atá i gceist le éasúint ná ceart talamh duine eile a úsáid chun críche ar leith, mar cheart slí. Tá an dlí a bhaineann le héasúintí casta go minic.

Míniú

Chun ceart a rangú mar éasúint, ní mór tréithe áirithe a shásamh. Mar shampla ní mór go mbeadh píosa talún ann a bhaineann leas as an éasúint (ar a dtugtar an talamh ceannasach) agus píosa talún ar leith ar a bhfeidhmítear an ceart (ar a dtugtar an fothalamh). Caithfidh an ceart dul chun sochair na talún ceannasach agus ualach a chur ar an bhfothalamh agus gan a bheith ina leas pearsanta amháin d'úinéir na talún. Ina theannta sin, ní mór an dá phíosa talún a bheith faoi úinéireacht dhifriúil, agus ní mór go bhféadfaí an ceart a dheonú, i bhfocail eile, ní mór go mbeadh sé de cheart gníomh dearfach a dhéanamh nó a chur i gcrích ar an bhfothalamh. === Is trí ghníomhas, an chéad sampla de chruthú éasúint, agus b'fhéidir an ceann is soiléire. D’fhéadfadh sé seo a bheith i ngníomhas neamhspleách ar leith nó laistigh de dhoiciméad níos mó mar chuid de dhiúscairt ar nós léis nó i ngníomhas aistrithe ar dhíolachán maoine.

An chéad sampla de éasúint a chruthú, a bhfuil b'fhéidir an chuid is mó soiléir é, trí ghníomhas. D'fhéadfadh sé seo a bheith i ngníomhas neamhspleách ar leith nó laistigh de dhoiciméad níos mó mar chuid de dhiúscairt ar nós léas nó i ngníomhas aistrithe ar dhíolachán maoine. Má dheonaítear í ó eastát ruílse nó ó eastát léasach, oibreoidh éasúint trí ghníomhas mar leas dlíthiúil i dtalamh ach ní dhéanfar é a chlárú ach amháin ar an teideal i gClárlann na Talún. Go dtí go mbeidh an clárú críochnaithe, beidh éifeacht ag an éasúint mar cheart cothromais. Mura gcláraítear an fothalamh beidh éifeacht leis an ngníomhas nuair a bheidh sé dátaithe. Ní féidir éasúint dhlíthiúil a chlárú i leith talaimh neamhchláraithe. (Is féidir éasúint chothromais a chlárú mar mhuirear talaimh má chruthaítear í tríd an bpost 1925). D'fhéadfaí rabhadh i gcoinne chéadchlárú na fothalún a thaisceadh chun an príomhúinéir talún a chosaint, ionas go bhféadfaí an éasúint a thabhairt faoi deara ag an am céanna nuair a dhéantar iarratas chun na fothalún a chlárú.

Féach freisin

• Cúnant (dlí)