Aasmund Olavsson Vinje
Scríbhneoir, file agus gníomhaí teanga Ioruach ab ea Aasmund Olavsson Vinje a rugadh i Vinje (cúige Telemark) ar an 5ú lá de Mhí Aibreáin sa bhliain 1818 agus a fuair bás in Gran (cúige Oppland) ar an 30ú lá de Mhí Iúil sa bhliain 1870.
Beathaisnéis | |
---|---|
Breith | 6 Aibreán 1818 Vinje |
Bás | 30 Iúil 1870 52 bliana d'aois Gran |
Siocair bháis | Bás nádúrtha (Ailse ghoile) |
Áit adhlactha | Sister Churches (en) |
Gníomhaíocht | |
Réimse oibre | Litríocht agus iriseoireacht |
Gairm | iriseoir, saineolaí dlí, scríbhneoir, file, polaiteoir |
Seánra | Filíocht liriciúil |
Teangacha | An Ioruais agus Nynorsk |
Is é an cineál Ioruaise a chleachtadh sé ina chuid scríbhinní ná an Nynorsk (nó Landsmål mar a thugtaí ar an leagan sin den teanga san am). Le fírinne bhí sé ar an gcéad scríbhneoir a thosaigh ag scríobh Nynorsk i ndiaidh Ivar Aasen féin.
Is é an dán is clúití a tháinig óna pheann ná Våren - "An tEarrach", agus chuala an saol mór an dán áirithe seo á chanadh sa bhunteanga, ó chuir an ceolchumadóir Edvard Grieg fonn leis go gairid roimh bhás an fhile.
Áirítear Vinje ar fhilí na tréimhse idir eatarthu i ndiaidh bhás Henrik Wergeland (1845) agus teacht an nua-aoiseachais ("briseadh mór na nua-aoise" mar a deir muintir Chríoch Lochlann, det moderna genombrottet as Sualainnis agus det moderne gjennombrotet as Ioruais). Sa bhreis ar a chuid filíochta bhí sé ina iriseoir thábhachtach freisin agus é ina chomhfhreagraí ag an nuachtán Drammens Tidende agus ag a nuachtán féin i Christiania, mar a thugtaí ar Oslo san am sin.
Deirtear go raibh sé in ann dhá thaobh na seithe a fheiceáil ar gach ceist mhór dá raibh faoi chaibidil sa tsochaí agus gurbh é an "radharc dúbailte" (tvisyn ina theanga féin) seo a rinne iriseoir maith de.