Cianabaictéir

fíleam prócarót
(Athsheolta ó Cianbhaictéir)

Is éard is na cianabaictéir ann ná fíleam de bhaictéir uatrófacha Ghram-dhiúltacha, [1] ar féidir leo fuinneamh bitheolaíoch a fháil trí fhótaisintéis. Tá colainn cosúil le halga acu agus struchtúr ceallach (prócarótach) cosúil le baictéar. Tagann an t-ainm "cianbhaictéir" nó "cyanobacteria" ó dhath na mbaictéar (Gréigis: κυανός (kyanós) gorm),[2][3] atá mar an gcéanna mar bhunús leis a hainm coitianta algaí gormghlasa,[4][5][6] cé nach bhfuil siad aicmithe go heolaíoch mar algaí. Is cosúil gur tháinig siad ó dhúchas ó thimpeallacht fionnuisce nó talún.[7]

WD Bosca Sonraí Ainmhí BheoCianabaictéir
Cyanobacteria Cuir in eagar ar Wikidata

Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
Ruaimniú Grambaictéir Ghram-dhiúltacha Cuir in eagar ar Wikidata
Tacsanomaíocht
FíleamCyanobacteria Cuir in eagar ar Wikidata
Caval.-Sm., 2002
Ainmníocht
Ainm comhchiallach an tacsóin
Cyanophyta Cuir in eagar ar Wikidata
Ex taxon author (en) AistrighRoger Stanier Cuir in eagar ar Wikidata

Is dócha gurb iad na cianobaictéir an tacsón is líonmhaire dá raibh riamh ar an Domhan agus na chéad orgánach arb eol a tháirg ocsaigin.[8] Trí ocsaigin a tháirgeadh agus a scaoileadh mar fhotháirge fótaisintéise, meastar gur iompaigh na cianabaictéir an t-atmaisféar luath, a bhí ar bheagán ocsaigine ( atmaisféar dhí-ocsaídithe), go hatmaisféar ocsaídeach, is cúis leis "An Ocsaídiú Mór" agus "meirgeadh an Domhain",[9] rud a d'athraigh go mór comhdhéanamh foirmeacha beatha ar an Domhan.[10]


  1. "UV-protectants in cyanobacteria" (2008). Plant Science 174 (3): 278–289. doi:10.1016/j.plantsci.2007.12.004. 
  2. Teimpléad:OEtymD
  3. Teimpléad:LSJ.
  4. "Life History and Ecology of Cyanobacteria".
  5. "Taxonomy Browser – Cyanobacteria".
  6. Allaby M, ed. (1992). "Algae". The Concise Dictionary of Botany. Oxford: Oxford University Press.
  7. "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (2016). Springer Science+Business Media. 
  8. "The geologic history of primary productivity" (November 2023). Current Biology 33 (21): 4741–4750.e5. doi:10.1016/j.cub.2023.09.040. PMID 37827153. Bibcode2023CBio...33E4741C. 
  9. "Ecology of Cyanobacteria II: Their Diversity in Space and Time" (2012). Springer Science+Business Media. 
  10. Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".