Comhaontas Aontachtach na hÉireann

páirtí polaitíochta in Éirinn

Páirtí polaitiúil aontachtach ab ea Comhaontas Aontachtach na hÉireannCAÉ (Béarlaː Irish Unionist Alliance, nó IUA), ar a dtugtar Páirtí Aontachtach na hÉireann (Irish Unionist Party), nó go simplí na hAontachtaithe, a bunaíodh in Éirinn sa bhliain 1891, ó chumasc de chuid Pháirtí Coimeádach na hÉireann agus Irish Loyal and Patriotic Union (ILPU) chun cur i gcoinne pleananna do Rialtas Dúchais d'Éirinn laistigh de Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann. Ba é an Coirnéal Edward James Saunderson a bhí i gceannas ar an bpáirtí ar feadh cuid mhaith dá shaol agus níos déanaí bhí St John Brodrick, 1ú Bhíocunta Midleton.San iomlán, bhí 86 bhall de Theach na dTiarnaí cleamhnaithe le Comhaontas Aontachtach na hÉireann, cé go raibh a bhallraíocht níos leithne i measc vótóirí Éireannacha lasmuigh de Chúige Uladh sách beag.

Bosca Sonraí EagraíochtaComhaontas Aontachtach na hÉireann
Sonraí
Ainm gearrU agus IUA Cuir in eagar ar Wikidata
Cineálpáirtí polaitíochta Cuir in eagar ar Wikidata
Idé-eolaíocht pholaitíochtacoimeádachas
Aontachtóirí na hÉireann Cuir in eagar ar Wikidata
Stair
Dáta a bunaíodh1891
Dáta díscaoilte, díothaithe nó scartáilte1922 Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Dath     Cuir in eagar ar Wikidata

Ailínigh an páirtí é féin go dlúth leis an bPáirtí Coimeádach agus na hAontachtóirí Liobrálacha le dul i mbun feachtais chun cosc a chur leis an mBille um Rialtas na hÉireann 1893. Thóg a chuid feisirí an fuip Choimeádach ag Westminster, agus ba mhinic a cuireadh síos ar a chuid feisirí mar 'Choimeádaigh' nó 'Aontachtaithe Coimeádacha ',[1] cé gur tháinig cuid mhaith dá thacaíocht ó iarvótálaithe Liobrálacha. I measc na mball ba mhó le rá a bhí aige bhí abhcóide Bhaile Átha Cliath, Sir Edward Carson, agus bunaitheoir gluaiseacht na gcomharchumann in Éirinn, Sir Horace Plunkett. Bhí a neart toghchánaíochta comhchruinnithe den chuid is mó (cé nach go heisiach) in oirthear Uladh agus i ndeisceart Bhaile Átha Cliath.


Bhí an D'éirigh an CAÉ scriosta ag aighnis inmheánacha go luath san fhichiú haois, agus bhí ceist na críochdheighilte thar a bheith conspóideach. Ghlac a lán aontachtaithe lasmuigh de Chúige Uladh leis as riachtanas polaitiúil a bhain le Rialtas Dúchais, fad is a bhunaigh aontachtaithe i gCúige Uladh eagraíocht ar leith, Páirtí Aontachtach Uladh (Béarlaː Ulster Unionist Party). Sa bhliain 1919 scoilt an CAÉ as a chéile faoi dheireadh nuair a bunaíodh an Unionist Anti-Partition League, rud a chuir in iúl go héifeachtach bás an aontachtachais institiúidigh sa chuid is mó d'Éirinn. Lean an UUP ar aghaidh ag feidhmiú i dTuaisceart Éireann, agus rachadh sé ar aghaidh chun tosaigh i gcúrsaí polaitíochta baile ann ar feadh cuid mhaith den fhichiú haoissé ar aghaidh chun tosaigh i gcúrsaí polaitíochta baile ann ar feadh cuid mhaith den fhichiú haois.

  1. B. M. Walker, 'Political affiliations' in Parliamentary Election Results in Ireland, 1801–1922 (Royal Irish Academy, 1978), xiv.