Is cnuasach dlíthe de chuid seanchas na hÉireann SeanGhaelaí is ea Ceannach Gabhlach (Sean-Ghaeilge Críth[1] Gablach), scríofa ag tús an 8ú haoise. Is é b'fhéidir an tráchtas stádais is cáiliúla atá ann, agus cinnte an ceann is so-aimsithe — tá eagrán nua-aimseartha foilsithe ag an Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.[2]

Leagtar amach i bhfoirm ceist-agus-freagra na haicmí shóisialta de phobal na hÉireann ársa, a chearta agus a dhualgais. Is soiléir é an t-ainm 'Ceannach Gabhlach' le taobh an seanrá dlí gurbh fhéidir cách a aicme a athrú (nó a cheannach), de réir an nath 'fearr fear a chineadh',[3] ach amháin gur ghá dul ó ghabhal go gabhal.

Ina leagan idéal teoiriciúil, roinneadh an tsochaí ina seacht n-aicme, ó ríthe go daoir ó thosaigh an dlí de. Sonraíodh go cruinn lóg n-enech, tomhas na dtithe, seilbh is lú an bó, cineál biadh, aoine, plean suíochán, conas ba ghá cliantacht a shocrú, srl. Is amhlaidh ámh nach úsáidfí a rialacha ar bhealach praiticiúil. Mar shampla, tá sonraí cliantachta ann fiú sin uaisle is airde, nach mbeadh riamh ina gcliaint.

I dteannta leis an bpríomhthéacs, faightear dán sa lámhscríbhinn, díreach ag an deireadh, ach pléitear an chuid den tráchtas é.[4]

Féach freisin

cuir in eagar

Naisc sheachtracha

cuir in eagar
  1. críth ar eDIL
  2. Binchy 1979. Tá aistriúchán Béarla údarásach ann le Mac Neill, 1923, ll. 265–316.
  3. Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3, ll. 989 ff., 1020.
  4. Breatnach 2005, ll. 242–243. Tá aistriúchán Béarla le fáil ar ancienttexts.org, cé go dtugtar an t-ainm Crith Gablach go míthreorach air, agus léirítear D. Binchy mar aistritheoir.