Ned Maddrell
Ba é Edward "Ned" Maddrell (1877 – 27 Nollaig 1974) cainteoir dúchais deireanach Ghaeilge Mhanann.[1] B'iascaire ó Oileán Mhanann é agus tar éis do Sage Kinvig (ca. 1870-1962) bás a fháil, bhí sé ar an aon duine ar marthain a raibh Manainnis ón gcliabhán aige. Bhí cainteoirí eile Manainnise ann ag an am, áfach, a d'fhoghlaim an teanga mar dhara teanga nuair a tháinig siad i méadaíocht.
.jpg)  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 20 Lúnasa 1877 Creneash, Oileán Mhanann, i ngar dó |
| Bás | 27 Nollaig 1974 97 bliana d'aois Creneash, Oileán Mhanann |
| Teanga dhúchais | Gaeilge Mhanann agus Béarla |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | iascaire |
| Teangacha | Béarla agus Gaeilge Mhanann |
Rinneadh taifeadtaí de Maddrell ag caint as Manainnis; mar shampla sa bhliain 1948 thaifead sé an scéilín seo a leanas i dtaobh iascaireachta (i nGaeilge Mhanann, le "haistriúchán" i nGaeilge na hÉireann):
- Dooyrt "Ballooilley" rish:
- Dúirt "Ballooilley" leis:
- "Vel ny partanyn snaue, Joe?"
- "An bhfuil na portáin ag snámh, a Joe?"
- "Cha nel monney, cha nel monney," dooyrt Joe. "T'ad feer ghoan."
- "Níl mórán, níl mórán," a dúirt Joe. "Tá siad fíorghann."[2]
Murab ionann agus roinnt cainteoirí dúchais eile, thaitin sé le Maddrell go raibh cáil air mar dhuine de chainteoirí deireanacha na teanga. Bhí sé sásta an teanga a mhúineadh d'athbheochantóirí óga na Manainnise — Leslie Quirk agus Brian Stowell ina measc. Nuair a bhí sé ina Thaoiseach ag tabhairt cuairte ar Oileán Mhanann, chuaigh Éamon de Valera féin ar cuairt chuig Maddrell. Bhí sé i bhfeirg le rialtas Mhanann agus le rialtas na Ríochta Aontaithe mar gheall ar a bhfaillí i leith na Manainnise. Chuir sé foireann ó Choimisiún Béaloideasa Éireann go hOileán Mhanann lena raibh fágtha den teanga agus dá béaloideas a thaifeadadh agus a chaomhnú ar bhealach éigin.
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “MADDRELL, Ned (c.1880–1974) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
- ↑ Manx Language Samples (with audio): "Are the Crabs Crawling?" (en)