Oirféas

Is laoch bainte le miotaseolaíocht na Gréige é Oirféas (SeanGhréigis Ὀρφεύς / Orpheús [or.pʰeú̯s]).

Oirféas

Cineál	carachtar miotaseolaíochta na Gréige
Comhthéacs
I saothar	Argonautica (en) , An Choiméide Dhiaga, Hades agus An Aeinéid
Miotaseolaíocht	Miotaseolaíocht na Gréige
Dáta
Speiceas	Gréagaigh
Inscne	fireann
Slí bheatha	scríbhneoir, file agus ceoltóir
Dúnmharaithe ag	Maenad (en)
Muintir
Céile	Eoraidícé agus Argiope (en)
Máthair	Calliope (en)
Athair	Oeagrus (en)
Siblíní	Linus
Daoine muinteartha	Rhesus of Thrace (en)
Eile
Siombail	Orpheus (en)

Oirféas

Dar le traidisiúin, is sinsear Scéal Oirféis agus Eoraidícé ar Hóiméar agus Héisiad é. Pearsana iad ar bhain tragóid leo ar bhealach rómánsúil. Ní dhearna Hóiméar tagairt ar bith don scéal, áfach.

Scéal Oirféis agus Eoraidícé

Bua ceoil

Chónaigh Oirféas sa Tráicia láimh le Sliabh Oilimpeas. Amhránaí, ceoltóir agus file a bhí ann. Cheol sé chomh binn gur fhéad sé ainmhithe fiáine a smachtú, gur umhlaigh crainn dó agus d’éirigh na fir ab fhoréigní ní ba shuaimhní le linn dóibh a cheol a chloisteáil. Bhí sé in ann na beithígh a cheansú agus mothúcháin a bhaint as rudaí neamhbheo.

Oirféas ar chlé, agus na Tráiciacha. Babhla 440 RCh

Pósadh agus aistear

Chuaigh Oirféas ar shluaíocht na nArganátach agus sháraigh sé Ceol na Síréanaí. Bhí sé pósta le hiníon Apalló, Eoraidícé, a raibh an-ghrá aige uirthi.

Ach fuair Eoraidícé bhocht bás ó ghreim nathrach. Bhí brón ar Oirféas toisc go raibh a bhean álainn marbh.

Chuaigh Oirféas ar aistear go ‘Domhan na Marbh’ ag iarraidh tarrtháil a thabhairt ar a bhean chéile., go Háidéas chun í a fháil ar ais.

Oirféas ar chlé, agus na Tráiciacha. Babhla timpeall 440 RCh

Nuair a shroich Oirféas an Domhan Íochtarach, baile Phlútóin, chan Oirféas cróga go binn do dhrochdhia an Domhain Íochtaraigh. Mheall sé gach a raibh ann lena chuid ceoil. Chuir sé Ceirbearas agus na Fúire ina gcodladh lena lir.

Tragóid

Chomhaontaigh Háidéas agus Peirsifiné í a thabhairt ar ais dó ... ach ar choinníoll nach bhféachfadh Oirféas siar sula bhfágfadh sé an Domhan Thíos. "Ní féidir leat breathnú ar do bhean chéile", a bhagair bandia an Domhain Íochtaraigh. "Caithfidh tú siúl os a comhair agus ná caith súil uirthi go dtí go dtagann tú ar uachtar arís". Ansin thug an dia, Plútón, a bhean chéile ar ais d’Oirféas dílis.

Shroich siad an barr, beagnach. Ach chomh mór is a bhí a mhífhoighne agus a imní, chas Oirféas timpeall agus chonaic sé Eoraidícé ar a chúl. Ach i bhfaiteadh na súl, chuaigh an bhean óg as radharc agus fuair Eoraidícé bás den dara huair, Mar sin chaill Oirféas a bhean chéile faoi dhó.

Insítear i scéal amháin gur stoll mná na Tráicia ina ghiotaí é, mar go raibh siad éadmhar lena dhílseacht d’Eoraidícé. Chuaigh a cheann agus lir ar foluain san aer go Lesbos, áit a mbeadh mar ionad na filíochta liricí.

Bás Oirféisː "stamnos" d'Hermonax Inniu sa Louvre.

Bás Oirféis

De réir an scéil Bassarids le Aescaileas, ag deireadh a shaol, níor adhair Oirféas aon dia ach Apalló, an ghrian. Maidin amháin chuaigh Oirféas go dtí oracal Diníosas ar shliabh Pangeo chun Apalló a bheannú. Ach d'ionsaigh na Maenada é mar níor onóraigh sé Diníosas, a phátrún. Cuireadh Oirféas in áit a bhreithe, Pieria.

Tionchar

D’imir scéal Oirféis tionchar ar Phlatón, Virgil, Óivid, Eoiripidéas, Milton, Rilke, Anouilh, ar na scannáin a rinne M. Camus agus Cocteau, ar cheol Offenbach, Gluck agus Monteverdi agus ar bhailé Stravinsky.