Rutarfoirdiam
Is é an rutarfoirdiam dúil cheimiceach uimhir a 104, agus is é Rf an giorrúchán ceimiceach a sheasann dó. Fuair sé a ainm i ndiaidh an fhisiceora Shasanaigh Ernest Rutherford, "athair na fisice núicléiche" mar a thugtar air. Dúil radaighníomhach amach is amach é an rutarfoirdiam, nó tá an t-iseatóp is cobhsaí dá bhfuil aige,267Rf, gan ach 1.3 uair an chloig ar leathré. Ní féidir mórán a fháil amach faoi airíonna ceimiceacha an rutarfoirdiam mar sin, ach tugann na turgnaimh cheimiceacha le fios go bhfuil sé cosúil leis an haifniam ó thaobh na gcomhdhúl de.
| Substaint cheimiceach | dúil cheimiceach agus dúile sintéiseacha |
|---|---|
| Rutarfoirdiam sa tábla peiriadach | |
| Siombail cheimiceach | Rf agus Unq |
| Uimhir adamhach | 104 |
| Cumraíocht leictreon | [Rn] 5f¹⁴ 6d² 7s² |
| Peiriad, Grúpa | peiread 7 grúpa 4 |
| Airíonna fisiceacha | |
| Dlús | kg/m⁻³ |
| Stair | |
| Aimsitheoir | Albert Ghiorso |
| Fionnachtain | 1964 |
| Eapainm | Ernest Rutherford |
 | |
Chomh radaighníomhach is atá an rutarfoirdiam is léir nach bhfuil teacht ar bith air sa dúlra. D'éirigh leis na fisiceoirí Sóivéadacha in Institiúid Aontaithe an Taighde Núicléach (in Dubno) sna 1960idí adaimh aonair a chruthú, agus faoin am chéanna bhí na Meiriceánaigh ábalta an t-éacht céanna a chur i gcrích i saotharlann Berkeley, California. Bhí na Sóivéadaigh agus na Meiriceánaigh easaontach faoi ainm ceart na dúile go dtí an bhliain 1997, nuair a shocraigh Cumann Idirnáisiúnta na gCeimiceoirí (IUPAC) tús áite a thabhairt do na Meiriceánaigh. Is é an t-ainm a bhí á mholadh ag na Rúisigh ná cuirtseatóiviam, agus é bunaithe ar ainm Igor Kurchatov, a bhí i gceannas ar thionscadal na n-arm núicléach san Aontas Sóivéadach agus a fuair bás sa bhliain 1960.
Tagairtí
cuir in eagar| Is síol faoin substaint cheimiceach é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |