An difríocht idir athruithe ar: "An Chóiréis"

Is deacair a rá, an bhfuil gaol ar bith ag an gCóiréis le haon teanga eile. Tá cuid de na teangeolaithe den tuairim go bhfuil a leithéid d'fhine teangacha ann agus na [[teangacha Altaecha]], agus an Chóiréis ina ball den fhine seo. Creideann cuid eile, áfach, gur teanga aonaránach í, cosúil leis an m[[An Bhascais|Bascais]]. Teanga tháite is ea an Chóiréis, cosúil leis na [[teangacha Tuircice]] - is—is é sin, baintear úsáid as an iliomad iarmhíreanna gramadúla, agus iad á gcur leis na focail ceann i ndiaidh a chéile. Is é an gnáth-ord focal a bhíonn ann ná SOV, nó Ainmní-Cuspóir-Briathar (is é an t-ord focal is dual don Ghaeilge ná VSO, nó Briathar-Ainmní-Cuspóir). Cosúil leis an t[[An tSeapáinis|Seapáinis]], fuair an Chóiréis cuid mhór focal ar iasacht ón t[[An tSínis|Sínis]] i rith na gcéadta bliain, agus chuaigh cuid mhór acu chomh greamaithe i struchtúr na teanga is nach n-aithníonn na Cóiréigh mar fhocail iasachta iad a thuilleadh. Focail iasachta ón tSínis dhá fhocal as gach triúr sa Chóiréis. Thairis sin, leis na blianta beaga anuas, tháinig dornán iasachtaí isteach ón m[[An Béarla|Béarla]] agus ó na teangacha Eorpacha eile. An chuid eile den stór focal, nó focal as gach triúr, is focail dhúchasacha Chóiréacha iad.

Cosúil leis an tSeapáinis, ceadaíonn an Chóiréis don chainteoir ómós agus urraim a chur in iúl trí fhoirmeacha speisialta gramadúla a úsáid. Tá an córas "onóraithe" seo i bhfad níos casta sa Chóiréis ná sa tSeapáinis féin. Cuid den chóras is ea na focail speisialta (mar shampla, is é ''jinji'' an focal ómósach a chiallaíonn "bia", ach is é ''bap'' an gnáthfhocal - éilíonn an dea-bhéasaíocht go dtabharfaidh tú ''jinji'' ar an mbia atá an duine eile a ithe, cé gurb é an bia ceannann céanna é agus do chuid ''bap'' féin), ach is minicí a chuirtear an urraim in iúl trí shiollaí breise - inmhíreanna - abreise—inmhíreanna—a fháscadh isteach san fhocal (ar nós -''si''- nó -''eusi''-: ''gada'' "imeacht" -> ''gasida'', ''batda'' "glacadh" -> ''badeusida''). Tá leibhéil éagsúla urraime sa Chóiréis, ach tá an leibhéal is airde, a bhíodh á úsáid le labhairt le daoine ríoga, ag dul in éag ar na saolta seo, ós rud é go bhfuil an daonlathas is an cothromaíochas nua-aimseartha ag imirt a dtionchair ar an tsochaí agus ar an teanga.

Labhraítear seacht nó ocht bpríomhchanúint Chóiréise i gcúigí éagsúla an dá stát. Ní bhíonn siad ródhifriúil le chéile, díomaite de cheann amháin - canúintamháin—canúint Oileán Jeju. Tá Oileán Jeju suite in aice le cósta thiar theas na Cóiré Theas, agus é ina áit sách scoite ón gcuid eile den tír. Tá cultúr ar leith ag Jeju, agus a rian sin ar an gcineál Cóiréise a chloistear san oileán.

* Canúint Kangwon (nó Gangwon). Labhraítear ar an dá thaobh de theorainn an dá Chóiré í, i gCúige Gangwon sa Tuaisceart agus i gCúige Kangwon sa Deisceart. (Arar ndóigh, is é an t-ainm céanna é Gangwon nó Kangwon.). Tá an dá chúige seo ar an taobh thoir de leathinis na Cóiré.

An cineál Cóiréise a labhraítear sa tSín, tá sí cosúil leis na canúintí is cóngaraí a chloisfeá sa Chóiré (Thuaidh) féin. Is léir, áfach, go bhfuair sí téarmaí nua-aimseartha ar iasacht ón tSínis nach n-úsáidtear sa Chóiré Thuaidh. Maidir leis an gCóiréis a labhraíonn an diaspóra sa tSeapáin, is gnách "Cóiréis Zainichi" a thabhairt uirthi - uirthi—''zainichi'' an focal Seapáinise a thagraíonn do Chóiréigh eitneacha sa tSeapáin. Tá an cineál seo Cóiréise bunaithe ar chanúintí deisceartacha na Cóiréise - canúintCóiréise—canúint Jeju san áireamh - toiscáireamh—toisc gurb ón gcuid sin den Chóiré ba mhó a chuaigh daoine ar imirce go dtí an tSeapáin, de ghnáth. An chuid is mó de na Cóiréigh sa tSeapáin, níl an Chóiréis ó dhúchas acu, agus is í an tSeapáinis a labhraíonn siad eatarthu féin. Ní úsáideann siad a gcuid Cóiréise ach leis na hinimirceánaigh nua ón gCóiré agus ag ócáidí sollúnta. Mar sin, d'fhéadfá a rá gur Cóiréis bhriste í "Cóiréis Zainichi", go bunúsach. An chanúint Cóiréise a labhraítear sna poblachtaí Iar-Shóivéadacha, tugtar ''Koryo-mar'' uirthi. Tá sí bunaithe ar an gcanúint ''Hamgyŏng'', arb í canúint Oir-Thuaisceart na Cóiré, agus í á labhairt go coitianta i Yanbian chomh maith. Tá an chanúint ''Koryo-mar'' go mór faoi thionchar na Rúisise agus na dteangacha Tuircice, áfach, agus an chuma ar an scéal go bhfuil sí ag imeacht go tiubh: an chuid is mó de Chóiréigh eitneacha na bpoblachtaí iar-Shóivéadacha, bíonn an Rúisis níos líofa acu ná an Chóiréis.

|''hangugeo''

|''annyeonghaseyo''

|''annyeong''

|''annyeonghigeseyo''

|''annyeong''

|''gomapseupnida''

|''gomaweo''

|''eolmayeyo''

|''mianhamnida''

|''moreugesseumnida''

|''hwajangsili eodiyeyo''

|''yeongeo hal jul aseyo''