Uí Erca Céin
Géag den Dál nAraidi ba ea Uí Earca Céin (Meán-Ghaeilge Uí Erca Céin). De réir Leabhar na gCeart den 10ú haois, ar cheann desna 12 tuath faoi rí na nUlad.[1][2] Is dócha go raibh siad lonnaithe gar do Sheimhne i Latharna, agus go raibh a bpríomhchathair ag Carraig Fhearghais.
Sna hanála, faightear liosta ríthe Uí Earca Céin a bhíodh i gceannas i Latharna go dtí lár na 7ú haoise, cé go bhfuil taifid ríthe ann go dtí an deichiú haois.[3] Bhí fosta ríogacht ruire an Dáil Araí ag rítheaghlach Uí Earca Céin mar a bhí Síol Fhinghin.[2][3] I ndiaidh na bliana 750, bhí gaol ag Uí Erca Céin le hEaglais Bheannchair.
Ag an éigin, imíonn siar gan tásc as Latharna agus faoin 14ú haois, faightear iad arís lonnaithe i Leath Cathail i lár Chontae an Dúin.[2][3]
Bhí cúig thuath ag Uí Erca Céin, de bhunúis éagsúla:
- Cineál Talain (Cenél Talain) agus Dál Fhocha nUchtar, ab amhlaidh gur Chruithne iad dís, is dócha dídeanaithe.[4] De réir seanscéal an Chineáil Talain, bhí sinsear acu a bhí i mbun chogaidh i dteannta le Fiacha Araide[4]
- Crothraidi, a bhí de réir seanscéal as Connacht ó dhúchas, ach a d'aistrigh go hUlaid, agus tar éis 600 AD, fuarthas iad le hUí Earca Céin.[4]
- Crothraidi Buaingine, a deirtear gur as an Mumhain iad ó dhúchas.[4]
- Dál Coirb Fobair, cuid díobh lonnaithe i gcríocha an Dáil Bhuinne i ndeisceart Aontroma. Deirtear gur de shliocht tiarna Laighin darbh ainm Cú Corb iad.[4]
Foinsí cuir in eagar
- Dobbs, Margaret (1945). "The Dál Fiatach". Ulster Journal of Archaeology 8: 66–79. Ulster Archaeological Society.
- Dobbs, Margaret (1939). "The Ui Dercco Céin". Ulster Journal of Archaeology 2: 112–119. Ulster Archaeological Society.
- MacCotter, Paul (2014-10-31). "Medieval Ireland. Territorial, Political and Economic Divisions". The Heritage Council.