Brenda Wootton

Amhránaí agus file Coirnise ab ea Brenda Wootton (née Ellery) (10 Feabhra 1928 – 11 Márta 1994) agus breathnaíodh uirthi mar ambasadóir do thraidisiún agus chultúr na Coirnise sna náisiúin Cheilteacha go léir agus chomh fada leis an Astráil agus Ceanada.

Brenda Wootton

Beathaisnéis
Breith	10 Feabhra 1928 Londain, England
Bás	11 Márta 1994 66 bliana d'aois Pen Sans, England
Áit adhlactha	Corn na Breataine
Gníomhaíocht
Gairm	amhránaí, cumadóir
Ball de	Gorsedh Kernow (1977–)
Seánra	Ceol tíre
Teangacha	Béarla
Uirlis	Ceol gutha
Lipéad ceoil	Transatlantic Records
Suíomh gréasáin	brendawootton.eu…

Luathshaol agus gairm bheatha

Rugadh Brenda Ellery i Londain, ar feadh cúpla mí nuair a bhí a tuismitheoirí a rugadh sa Chorn ann ag lorg oibre, ach bhí sí ar ais abhaile i gCorn na Breataine ag a sé mhí d'aois. D'fhás sí aníos i sráidbhaile iascaireachta Lulyn. Sa bhliain 1948 phós sí John Wootton, innealtóir raidió ó Wolverhampton, agus rugadh a n-iníon Susan sa bhliain 1949 . Bhí cónaí orthu i <i>Sen Senan</i>, ansin Pennsans, le Brenda ag rith gnó leaba agus bricfeasta agus an-bhaint acu le drámaí amaitéaracha. Sa bhliain 1964 d’aistrigh sí gairm bheatha agus chabhraigh sí lena deartháir Peter Ellery a ghnó Potaireacht Tremaen a bhunú – le bheith ina stiúrthóir agus i mbun an tsiopa teaghlaigh i Pennsans, Margadh Ceardaíochta Tremaen.

Thug sí a ghuth faoi deara ar dtús mar chailín óg scoile, ag canadh i gcór séipéil agus i hallaí sráidbhailte i bpobail iargúlta in Iarthar an Choirn. Bhí Brenda gníomhach ar shaol an cheoil Coirnise go luath sna 1960idí, agus ghlac sí seilbh ar an Count House Country Music Club a bunaíodh le déanaí ag <i>Bostalek</i>) in aice le Lanust i 1967, chun a Pipers Folk Club féin a bhunú, ag <i>Pluwveryan</i>, Corn na Breataine. Ina dhiaidh sin bhí sí in ann Pipers a aistriú ar ais go dtí Teach na Cúirte, agus ina dhiaidh sin go Pennsans ag an Western Hotel. Sa bhliain 1973 cuireadh in aithne í do Richard Gendall, a mhúin dhá amhrán san Choirnis di le canadh ag an bhFéile Phan Cheilteach i gCill Airne in Éirinn na bliana sin, agus d’fháiltigh sí roimh an deis a bheith ag canadh i dteanga Chorn na Breataine, Kernewek, agus í ag geallúint amhrán amháin ar a laghad a chanadh i gCornais ag gach ceolchoirm. Scríobh Risteard breis agus 460 amhrán do Bhrenda, breis is 140 acu san Choirnis. Sa bhliain 1974, thug Brenda Margadh Ceardaíochta Tremaen anonn don iníon Sue le bheith ina bainisteoir, agus d’iompaigh sí ina amhránaí gairmiúil.

eTaifeadadh a cuid albam go luath ar lipéad Sentinel Chorn na Breataine, go minic le le John the Fish (John Langford), lena gcan sí ar feadh sé bliana. Níos déanaí, sheinn Brenda le Robert Bartlett agus leis na giotáraithe Pete Berryman, Mike Silver, Al Fenn, David Penhale agus Chris Newman.

Chlúdaigh a stór thar na blianta ceol tíre, rac-cheol, gormacha, snagcheol agus fiú iomann, ach is fearr a chuimhnítear uirthi as a "caighdeáin" Coirnise mar <i id="mwOQ">Lamorna</i>, <i id="mwOw">The White Rose</i>, Camborne Hill, The Stratton Carol agus na bailéid Mordonnow, Tamar, Silver Net agus Lyonesse,iad siúd is déanaí scríofa go deireanach ag Richard Gendall. 

Wootton i gceolchoirm ag Quimperlé, sa Bhriotáin, i 1980

Bhí sí chomh compordach agus í ag canadh san Choirnis, san Bhriotáinis nó san Bhéarla agus bhí an cháil chéanna uirthi sa Bhriotáin, ar thug sí cuairt uirthi go rialta, agus a bhí sí i gCorn na Breataine ó dhúchas. Bhí sí le feiceáil sa chéad Fhéile Idircheilteach Lorient riamh sa Bhriotáin go luath sna 1970idí.  Bhain Brenda cáil amach ar fud an domhain áit ar chuir deoraithe an Choirn agus eile fáilte roimpi, agus chan sí ag an Kernewek Lowender san Astráil Theas trí huaire, agus i gCeanada agus ar fud na hEorpa chomh maith. Bhain sí uimhir 1 amach sna popchairteacha sa tSeapáin leis an singil an-mhór ‘Walk Across the World’.

Sa bhliain 1977, rinneadh bard den Gorsedh Kernow de Bhrenda, agus thug mar ainm Gwylan Gwavas (Faoileann Lulyn). Sna blianta ina dhiaidh sin, bhain sí clú amach i gCorn na Breataine mar láithreoir do BBC Radio Cornwall áit a raibh sí ina hóstach ar an gclár iarratais seachtainiúil móréilimh Sunday Best, go dtí 1990. Bhí sí ina hUachtarán Oinigh freisin ar Radio Beacon, an tseirbhís raidió ospidéil d’Ospidéal Naomh Labhrás i mBosvena . Fuair sí bás i bPennsans in aois 66, i Márta 1994 tar éis tinneas fada.

Athaimsíodh téipeanna Bobino

Sa bhliain 2010, d’athaimsigh innealtóir taifeadta Wootton, John Knight, na máistirthéipeanna analógacha de léiriú beo ó Mheitheamh 1984, ag buaic a gairme idirnáisiúnta. Bhí Wootton leis an Camborne Town Band, agus na ceoltóirí Ray Roberts, Dave Freeman agus Chris Newman, mar chuid den cheolchoirm, a bhí ar siúl ag amharclann halla ceoil Bobino i bPáras. Ina dhiaidh sin rinneadh máistreacht dhigiteach ar an taifeadadh agus eisíodh é mar All of Me, ina raibh naoi rian déag agus leabhrán sé leathanach déag de ghrianghraif neamhfhoilsithe, go leor acu ó bhailiúchán príobháideach Wootton féin.

Oidhreacht

Sa bhliain 2017, bhronn BBC Radio Cornwall Plaic Gorm ar Bhrenda mar an ‘laoch ceoil’ is mó a raibh meas ag Corn na Breataine uirthi, ar vótáil a n-éisteoirí air. In 2021, cuireadh an Plaic Gorm in airde ar bhallaí an Tí Chuntais ag <i>Bostalek</i> in aice le Lanust, suíomh a Pipers Folk Club, agus ónar thosaigh a gairm cheoil. Ag leanúint ar aghaidh óna foilsiú de dhánta Bhrenda, ‘Pantomime Stew’, i 1995, tá trí dhlúthdhiosca nua léirithe go príobháideach ag iníon Bhrenda, Sue Ellery-Hill, le taifeadtaí sean agus nua de Bhrenda, go leor amhrán nár chualathas roimhe seo. Sa bhliain 2018 d’fhoilsigh sí beathaisnéis a máthar ‘Brenda: For the Love of Cornwall - the Life and Times of Brenda Wootton, Cornwall’s First Lady of Song’, agus in 2021 sheol sí Songbook nua amach le dhá dhlúthdhiosca de Bhrenda ag canadh i gCoirnis, iad go léir scríofa do Bhrenda ag Richard Gendall. Bhí tionscadal nua ar bun chun scannán, taispeántas agus cartlann de shaol agus de cheol Bhrenda a tháirgeadh, á reáchtáil ag Bosena i bPennsans . Bhí an taispeántas ar siúl i mí Dheireadh Fómhair 2021.

Taifeadtaí

singlí agus ceirnín leathfhada

• "Apple Wine / Silver Net", Trasatlantach, 1979
• “Berceuses Celtiques Iles Britanniques (EP), (le clúdach aníos), Le Chant du Monde : 100406, CM 650, 1981
• "Hark the Glad Sound", RCA Victor : PB 61264, 1983
• "Dus Tre" / "Páras - Cad atá In Ainm?" (Promo), RCA: DB 61311, 1984
• "Tamar" / "Ag Feitheamh leis an Taoide" / "Towl Ros" / "Kenavo Dewgenoughwhy" (promo Fraincis), Diosca: 1061, 1986
• "Tá a fhios ag gach duine" Maxi Single 45rpm, Edition23 France, EDM039

Albaim

• Tír an Phíobaire, le Seán an Éisc & Tír an Phíobaire, (Preasáil phríobháideach, léirithe & dáileadh ag Piper's Folk), 1968
• Pasties & Uachtar, le Seán an Éisc, Sentinel Records, SENS 1006, 1971
• Bealach Síos go Lamorna, Sentinel, SENS 1056, 1972
• Crowdy Crawn, le Richard Gendall, Sentinel, SENS 1016, 1973
• Pamplemousse, le Robert Bartlett, Barclay (lipéad Fraincis), 1973
• No Song To Sing, le Robert Bartlett agus "aoi" Alex Atterson ar an bpianó, Sentinel, SENS 1021, 1974
• Tin in the Stream, le Robert Bartlett, Stockfisch (lipéad Gearmánach), 1974 (vótáilte mar albam tíre na bliana Iarthar na Gearmáine)
• Starry Gazey Pie, le Robert Bartlett, Sentinel, SENS 1031, 1975
• Leanaí ag Canadh, le Richard Gendall, Sentinel, SENS 1036, 1976
• Carillon, Taifid Thrasatlantacha, TRA 360, 1979
• Buachaill Jan. . . Coirnis , le David Penhale (guth, giotár agus bouzouki) agus Richard Gendall (cumadóir), Burlington Records, BURL 005, 1980
• La Grande Cornouaillaise, Burlington Records, BURL 007, 1980
• Loch Gwavas, le Cór Fireann The Four Lanes, Burlington Records, BURL 008, 1980
• Lyonesse, le David King (giotár fuaimiúil), RCA, PL 70299, 1982
• My Land, RCA, PL 70234, 1983
• B Comme Brenda, Disc'Az (lipéad Fraincis), AZ 494, 1985
• Tamar, Diosca, AZ 505, 1986
• The Voice of Cornwall, Keltia Musique KMCD67, 1996
• Mise go léir, le Triúr Brenda agus Banna Baile Camborne Lipéad- Knight Design, Cat. Uimh. KDBWAOM00001 Nollaig 2010.
• Brenda Ag Buryan: Live At Pipers Folk Club St. Buryan 1967 le John the Fish (CD 2013)
• Brenda faoi Nollaig (CD 2017)
• Brenda Sings Ballads (CD 2019)
• Brenda Yn Kernewek: Canann Brenda breis is 30 amhrán de chuid Richard Gendall i gCornais (2021 Songbook + 2 CD)

Foilseacháin

• Pantomime Stew – An Anthology of Poetry, Doggerel and Nonsense le Brenda Wootton (Leabhar, 1995, Publ. go príobháideach)
• Brenda: Ar Son Grá na Coinne - Saol & Amanna Brenda Wootton, Céad Bhean Uasal Corn na Breataine (Leabhar Beathaisnéis, 2018 TJINK Publ. )
• Brenda Yn Kernewek: Canann Brenda breis is 30 amhrán de chuid Richard Gendall i gCornais (2021 Songbook + 2 CD)

Féach freisin

• Kemener Ow Ro
•  Cornwall portal