Ciannachta Glen Geimin

dream Gaelach in Éirinn na meánaoise lonnaithe i gContae Dhoire

Dream Gaelach in Éirinn na meánaoise ba ea Ciannachta Ghleann Geimhin (Sean-Ghaeilge Cianachta Glinne/Glenn Geimin), lonnaithe i gContae Dhoire. I dteannta le Ciannachta eile, mhaígh siad gur de shliocht Taidhg mhic Céin iad.

Uí Conchúir ba ea príomhchlann na gCiannachta úd. Bhí siad i gceannas ón 5ú haois go dtí gur tháinig Uí Catháin i gcomharbacht orthu sa dara haois déag.[1]

Sa bhliain 681, maraíodh Ceann Faoladh, rí Chiannachta Ghleann Geimhin, i dteannta le Dúngal Eilne, rí na gCruithne agus an Dáil Araí, i Dún Ceithirinn ag Maol Dúin mac Maoil Fithrigh den Cineál mhic Earca.[2][3][4]

Measadh go raibh comhaontas éigin idir Ciannacht Ghleann Geimhin, an Cineál Fearadaigh agus an Dál nAraidi ciontach as bás Eochach mhic Dhomhanghairt, rí an Chineáil Ghabhráin den Dál Riada san [[Albain sa bhliain 697.[5] Rinne Fiannamail ua Dúnchado, a bheadh in am trátha rí an Dáil Riada, an feall seo. Sa bhliain 700, ámh, maraíodh mar chúiteamh eisean agus Flann mac Cinn-Faoladh den Chiannacht Ghleann Geimhin.[5]

Tar éis di bheith clóite ag Uí Chathaín, lonnaigh sna tailte a gcomhghuaillithe, Uí Mhaoláin,[6] agus Mhic Giollagáin. Faoin the 17ú haois, bhí an dara dóibh i gceannas ar "thír Mhic Giollagáin" mar a ghlaoití uirthi, feadh an chósta thuaidh. Faightear an inniu Aird Mhic Giollagáin.[7]

Feictear Ó Coinn éigin i nAnnála na gCeithre Máistrí don bhliain 1218, ina thiarna Mhaigh Lughadh, a bhí de réir Leabhar Mór Leacáin agus Leabhar Bhaile an Mhóta suite i gcríocha na gCiannacht.[8]

Tagairtí sna hAnnála cuir in eagar

Faightear Cianachta Gleann Geimhin sna hannála faoi litrithe éagsúla.

# Meán-Ghaeilge Gaeilge
M563 After Eochaidh and Baedan had been two years in the sovereignty of Ireland, they were slain by Cronan, chief of Cianachta Glinne Gemhin.
U572 The slaying of two descendants of Muiredach i.e. Baetán son of Muirchertach and Echaid son of Domnall son of Muirchertach Mac Erca, in the third year of their reign. Crónán son of Tigernach, king of the Ciannachta of Glenn Geimin, was their slayer.
U616 Death of Suibne son of Crechéne, king of Ciannachta Glinne Geimin
CS681 Cenn Faelad son of Suibne, king of the Ciannachta of Glenn Geimin, died.
CS681 Mael Dúin son of Mael Fithrich was slain by the Ciannachta of Glenn Geimin and by Flann Finn son of Mael Tuile.
A700 Flann mac Cinn-faelad of the Ciannachta Glinne Geimin was slain along with Fiannamail ua Dúnchado, king of Dál Riata.[5]
U702 Ailill son of Cenn Faelad, king of Ciannachta, died.
M752 Tomaltach, Lord of Cianachta Glinne Geimhin, died.
M755 Conchobhar grandson of Tadhg Teimhin, Lord of Ciannachta Glinne Geimhin, died.
U757 Fergus son of Congal, Tomaltach, king of Ciannachta Glinne Gaimin, the anchorite Cuidgal, Aildobur, abbot of Muiccert, died.
M881 Donnchuan, son of Conghalach, lord of Cianachta Glinne Geimhin, died.
M925 Goach, son of Dubhroa, lord of Cianachta-Glinne-Geimhin, was slain by Muircheartach, son of Niall.
U1015 Donnchad ua Goaigh, king of Ciannachta, was killed by the Cenél Eógain.
M1022 Domhnall, grandson of Murchadh Glunillar, lord of the North, was slain by the Cianachta of Gleann-Geimhin.
M1023 Lochlainn, son of Maeleachlainn, lord of Inis Eoghain and Magh-Itha, was slain by his own brother, Niall, and the Cianachta of Gleann-Geimhin.
LC1094 Conchobhar O'Conchobhair, king of Cianachta, in poenitentia mortuus est.
M1095 Ua Conchobhair, lord of Cianachta-Glinne-Geimhin, was slain.
M1096 Conchobhar Ua hAinniarraidh, lord of Cianachta, and Ua Cein, lord of Ui-Mic-Cairthinn, fell by each other in a combat.
LC1100 Echri Ua Maelmuire, king of Cianachta, was slain by Ua Conchobhair of Cianachta-Glinne -Geimhin.
LC1104 Donnchadh Ua Conchobhair, King of Cianachta, was slain by his own people.
M1121 Gilla-Easbuig Eoghain Ua hAinniarraidh, lord of Cianachta-Glinne-Geimhin, was killed by his brothers.
U1197 A hosting by John de Courcy with the Foreigners of Ulidia to Ess-craibhe, so that they built the castle of Cell-Santain [and] the cantred of Ciannachta was desolated by them.
U1197 Mac Gilla-Eidich of the Ciannachta robbed the great altar of the great church of Daire of Columcille and took the four [five] best goblets that were in Ireland therefrom, including 'the gray son' and 'the son of light' and the goblet of Ua Maeldoraidh and 'the twisted goblet' and the goblet of Ua Dochartaich... And he was hanged (namely, at the Cross of the Executions) in reparation to Colum-cille, whose altar was profaned there.
U1207 A hosting by Hugo De Lacy into Ciannachta, so that he burned the churches of all Ciannachta and seized cows to a countless number

Tagairtí cuir in eagar

  1. Ireland's History In Maps - Northern Ui Neill
  2. A New History of Ireland, lch. 212.
  3. Charles-Edwards, lch. 68.
  4. Maney (2002), lch. 67.
  5. 5.0 5.1 5.2 Maney (2004), lch. 265.
  6. Electric Scotland - Mullin
  7. Bell, lch. 77.
  8. Ireland's History In maps - Baronies