Cratón

Is éard is cratón ann ná (Gréigis: κράτος kratos, "neart") áit ársa agus chobhsaí de chuid an litisféir ilchríochaigh, ina mbíonn an litisféar comhdhéanta den dá sraith is uachtaraí den Domhan, an screamh, agus an maintlín uachtarach. Go minic, i ndiaidh timthriallta de nascadh agus scoilteadh na n-ilchríoch, bíonn cratóin go ginearálta le fáil ar an taobh istigh de na plátaí teicteonacha. Is iondúil go mbíonn siad comhdhéanta de sheanbhonnlach criostalta, a d'fhéadfadh a bheith clúdaithe le carraig dhríodair níos óige. Bíonn screamh thiubh agus fréamhacha doimhne litisféaracha acu, a leathnaíonn a oiread agus cúpla céad ciliméadar isteach sa mhaintlín.

Struchtúr geolaíoch simplithe an domhain. Léirítear na cratóin ag na plátaí (bándearg) agus na sciatha (buí).

Leabharliosta

• Dayton, Gene (2006). "Geological Evolution of Australia".  Sr. Lecturer, Geography, School of Humanities, Central Queensland University, Australia.
• Grotzinger, John P.; Jordan, Thomas H. (4 February 2010), Understanding Earth (Sixth ed.), W. H. Freeman, ISBN 978-1429219518 {{citation}}: Cite has empty unknown parameter: |nopp= (cabhair)
• Hamilton, Warren B. (1999). "How did the Archean Earth Lose Heat?". Department of Geophysics, Colorado School of Mines, Journal of Conference Abstracts 4 (1). . Symposium A08, Early Evolution of the Continental Crust.
  • Hamilton, Warren B. (August 1998). "Archean magmatism and deformation were not products of plate tectonics" (PDF). Precambrian Research 91 (1-2): 143–179. doi:10.1016/S0301-9268(98)00042-4. 
• Petit, Charles (18 December 2010). "Continental Hearts - Science News" 178 (13): 22–26. Society for Science & the Public. doi:10.1002/scin.5591781325. ISSN 0036-8423. Dáta rochtana: 2011-01-08. 
• Stanley, Steven M. (1999). "Earth System History": 297–302. New York: W.H. Freeman and Company. 

Naisc sheachtracha

• "The Dynamic Earth @ National Museum of Natural History". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2005-03-06. Dáta rochtana: 2017-02-27.