Dún Léire

Is baile é Lann Léire, ar a dtugtar Dún Léire freisin atá suite i gContae Lú. Tá an baile sin suite ar séan-priomhbothar N1 timpeall 12 km ón fharraige. Tá Dún Léire suite in aice cúpla baile eile mar shampla Baile Átha Fhirdhia, Baile an Ghearlánaigh agus Collann.

Dún Léire
Dunleer (en) Dún Léire (ga)
Suíomh
53° 50′ N, 6° 24′ O
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Laighean
Daonra
Iomlán	1,449 (2006)
Tíreolaíocht
Airde	39 m
Logainm.ie	1412238

Bratach Dhún Léire

Bratach Dhún Léire

Tá sé suite i lár idir Droichead Átha agus Dún Dealgan freisin. Is paróiste dlí é freisin. Tá trí shráidbhaile i nDún Léire - Baile Philib, Droim Ing agus Dún Léire. Tógadh an baile in aice na hAbhann Báine.

Stair na háite

1.1 Stair Dhún Léire

Bhunaigh Dún Léire i 1682. Bhí Charles II i bhfeidhm ag an am sin. Cuireadh Dún Léire ó sheanmhainistir Lann Léire a bhunaigh ón beirt dheartháir, Furadran agus Baithan. Mar a deir an seanscéal, fuair Naomh Bríd radharc na súl ar áis ón tobar. Fuair Dún Léire flaithiúnta ó 1682 go 1811. Is é an buirgéis deireanach an stadús corparáideach a fháil.

Siombailí

Dathanna an bhaile agus gorm agus bán. Is é Naomh Bríd pátrún Dhún Léire, is é Naomh Caoimhín pátrún Bhaile Philib.

Taisteal

2.1 Na Priomhbhothar

Tá an t-ádh ag daonra Dún Léire mar tá siad súite in aice gach priomh bothair sa réigiún. Tá Dún Léire súite in aice an M1, an priomh bothair ón Béal Feirste go dtí Baile Átha Cliath. Má fhágann tú an R169 tá tú ábalta an N2 a fháil. Rith an N2 ón Leitir Ceanainn go dtí Baile Átha Cliath. Rith an N1 tríd an mbaile freisin ón Dún Dealgan go Baile Átha Cliath.

2.2 Seirbhisí bus agus traein

Tá stad bus ar fáil sa bhaile, ag tús agus ag deireadh na príomhshráide. Stad Bus Éireann bealach 100 agus bealach 100X i nDún Léire. Téann gach bealach sin chuig stáisiúin bus Droichead Átha agus go dtí Baile Átha Cliath . Fadó bhí stáisiún traenach sa bhaile in aice leis an leabharlann ach dhún sé i 1984. Le blianta beaga, tá níos mó tacaí chun stáisiún traenach a athoscailt.

Turásoireacht

3.1 Lóistín

Tá óstán amháin ar fáil i lár an bhaile. 'San Iúd' (Saint Judes) is é a anam . Tá sé suité in aice na siopaí agus an stad bus. Ní raibh aon loistín mór sa bhaile ach tá siad suite i nDroichead Átha agus i nDún Dealgáin. I nDroichead Átha tá níos mó óstán agus teach ósta ar fáil. Is é 'An Óstán D', 'Scholars' agus ' An Óstán Glenside' na hóstáin is coitianta i nDroichead Átha. Tá óstán mór suite timpeall 8km síos an bóthar i mBaile an Ghearlánaigh - 'Óstán Ghearlánaigh'. Tá óstán 'Crowne Plaza' súite in aice an M1 i nDún Dealgáin.

3.2 Aiteanna Turásoireachta

Tá trá agus poirt Cheann Chlochair áiteanna turasóireachta i rith an tsamhraidh. San phoirt, tá trálaeir agus báid eile ag iascaireacht. Ar an trá tá ionad RNLI ar fáil agus tá céad ar daonra dul isteach an t-ionad .

Is áit turasóireachta stairiúil in aice an bhaile í an Mhainistir Mhór (Mellifont Abbey). Tá sé súite timpeall 15km ó lár an baile. Is iad na Cistéireach a bhfuil faoi smacht an áit sin.

Tá an Ghráinseach Nua súite 20km ón bhaile. Is é an tuairisc Ghráinseach Nua is sine an obair san Éigipt. Tá feirm agus caifé suite in aice an tuairisc freisin.

Sport

4.1 Cumann Lúthchleas Gael

Tá Lann Léire CLG súite i lár an príomhbhaile Dún Léire. Bunaithe foireann na fír agus foireann óigeanta ach ní raibh aon fhoireann peil na mbán sa chlub ag an am sín, Gach samhraidh tarlaíonn 'Cúl Camp' sa pháirc peil .

Bhunaigh Naomh Caoimhín CLG i 1949. D'imir siad an chéad chluiche ar aghaidh Naomh Colmcille i Tóchar in aice na farraige. I 1992 bhunaigh foireann peil na mban i mBaile Philib. D'oscail an pháirc fós in úsáid inniu i mí Lúnasa 1982 .

Cruthaíonn an chraobh peil na mban i gContae Lú i 1991.Gan aon dabht is é 1998 an bhliain is rathúla don fhoireann peil na mban. Bhuaigh na cailíní na sraithe contae agus an chraobh chontae. Shríoch siad an cluiche ceannais í laighean freisin ach níor bhuaigh siad an cluiche. Sa bhliain sin, bhuaigh an fhoireann Lú an cluiche ceannais i bPáirc an Chrócaigh agus bhí ceithre cailíní ón Naomh Caoimhín ar an fhoireann .

Bhunaigh an club camógaíocht i 1979. I rith an chéad deich mbliana bhuaigh an club gach rud sa chontae. I 2011 bhí timpeall 100 cailíní ag imirt camógaíocht i mBaile Philib. I 2017 agus 2018 bhuaigh an club gach craobh agus gach sraithe i gContae Lú. Chuaigh an fhoireann U14 go dtí Feile na nGael i 2009,2011,2012,2014,2015,2016,2017 agus 2018. Bhuaigh na cailíní roinnt a sé i mBaile Atha Luain i 2018 .

Naomh Caoimhín CLG

4.2 Sacar

Bhunaigh Aontaithe Droim Ing i 1971 agus tharla an chéad cruinniú i dteach tábhairne 'The Village Saloon'. Shríoch an fhoireann sinsir an chéad roinnt i 1974. Inniu, tá timpeall deich bhfoireann sa chlub ó aois faoi 8 ar aghaidh. Bhuaigh Aontaithe Droim Ing an 'NEFL Club of the Year' i 2015. Ach, ag an drochuair, i 2016 ní raibh an club ábalta foireann sinsir a dhéanamh chun cluichí a imirt . Is é 'Ar Aghaidh Go Deo' mana an club .

Oideachas

5.1 Na Bunscoileanna

Bhunaigh bunscoil Fionán Naofa i 1955, timpeall 4km ón lár an baile . Inniu tá timpeall 90 dalta agus ceithre múinteoirí ag múineadh agus ag obair sa scoil . Tá bunscoil Caoimhín Naofa suite 6km ón bhaile Dún Léire. D'oscail an bhunscoil sin i 1954 . Is scoil beag é agus tá timpeall 130 dalta sa scoil . Ag an am sin tá seacht múinteoirí ag obair sa scoil. Is é 'ag foghlain faoi Chaoimhín Naofa' mana an scoil. Tá an scoil seo suite i lár an baile in aice an pháirc peil. Inniu, is é an bunscoile is mó sa paróiste le 222 dalta.

Scoil Uí Mhuirí

5.2 An Meanscoil

Bhunaigh Scoil Uí Mhuirí i 1954 le 55 dalta. Inniu tá timpeall 597 dalta sa scoil ag foghlaim gach rud ón timpeall 60 múinteori . Le deontas, tá Scoil Uí Mhuirí ábalta méadú riachtanach a thógáil i 1994, 2011 agus 2018. Ar feadh cúpla bliain tosaigh an dobharcheantar ag crapadh mar ní raibh a lán spás faighte sa scoil.Tá Scoil Uí Mhuirí cuid den LMETB agus is scoil déis é freisin. Tá a lán gniomhaíochtaí seachtarscoile ar fáil sa scoil freisin mar shampla peil camógaíocht agus luthchleasach.