Hurlamaboc

Is leabhar ficsean é Hurlamaboc, agus is leabhar Gaeilge é freisin, Scríobh Éilís Ní Dhuibhne an úrscéal seo. Is úrscéal le haghaidh na déagóirí é agus tá an scéal seo ar an curaclam Gaeilge iar-bhunscoile Ardteistiméireacht. Is scéal faoi dhaoine óga é ag fás in Éirinn áit nach dhéanann structúir agus deimhneachtaí a dtuismitheoirí ciall, foghlamaíonn siad chun a roghanna féin a dhéanamh is iad ag dul isteach is amach i saol na gcarachtar eile, déanann siad é seo le neamhspleáchas agus aibíochtam céimseach. Tabhaireann tuiscint luachanna amadach agus leithleasach a dtuismitheoirí féinforbairt agus breithiúnais mhaith chun Éireann níos fearr ná Éireann éadomhain abharaíoch a dtuismitheoirí a cruthú

Hurlamaboc

Cineál	leabhar
Cárta innéacs
Údar	Éilís Ní Dhuibhne
Teanga	an Ghaeilge

Achoimre an scéal Hurlamaboc

Leargas faoin gclann:

Is scéal iontach agus simplí é Hurlamaboc le hÉilis Ní Dhuibhne. Úsáideann an An Roinn Oideachais an scéal seo le haghaidh an Ardteistiméireacht.

Bhí an scéal faoi an chlann agus an céilúradh Lisín agus Pól pósta ar feadh fiche bliain. Chomh mhaith le seo bhí scéal faoi na mhic léinn agus páiste eile sa cheantar. Bhí gach rud foirfe i dteach Lisín agus i dá shaol freisin. Bhí sí lánsásta le gach rud. A fear céile Pól a beirt mhic Ruán agus Cuán, an teach agus léi féin. Bhí Cuán trí bliana déag d'aois, agus ocht mbliana déag d'aois é Ruán. Bhí Lisín agus Pól ag ceiliúradh ócáid an mhór mar tá siad pósta le fiche bliain, agus tá siad ag ullmhú cóisire chun ceiliúradh an tionól seo. Bhí an teaghlach ar fad ag dúil leis, sin a dúirt siad cibé. Ní raibh Pól saibhir nuair a bhuail siad le chéile don chéad uair, bhí sé ag obair sa siopa nuair a bhuail sé Lisín. Ansin, bhí sé ag éirí go sármhaith lei agus bhí meas ag gach duine air mar is léachtoir i gcúrsaí gnó é anois agus cheannaigh sé stoc ar an idirlíonn agus tar éis é seo cheannaigh sé tithe agus árasáin freisin. Bhí Lisín agus Pól ina gcónaí ar Ascaill na Fuinnseoige is ceantar rachmasach, galánta é. Bhí gruaig fionn ar na máithreacha eile go léir agus chaith siad smidiú an t-am ar fad. Ceantar foirfe a bhí ann agus bhí saol gach duine foirfe (go mór mór Lisín) freisin. Ansin bhí gach rud réidh aici agus bhí an reoiteoir lán le bia, cheannaigh sí an reoiteoir eile agus tar éis tamaill bhí dhá reoiteoir lán le bia ann. Bhí péint nua ar na mballaí, snas ar na hurláir agus blathanna sna prócaí. Bhí an teach i gcónaí néata agus álainn ag Lisín, agus bhí sí féin i gcónaí néata agus álainn freisin. Bhí cuma óg uirthi agus a cuid gruaig fionn ar na mná ar fad an bhóthar, ach bhí Lisín níos néata agus níos faiseanta ná aon duine eile. Ní raibh ach bean amháin le gruaig dhorcha ann agus shíl na mná eile go raibh sí aisteach. Chreid Ruán go mbeadh an cóisir “crap”. Ach dúirt sé lena mháthair go mbeadh sé “cool”, mar bhí sé ag iarraidh í a shásamh. Bhí grá aige dá mháthair, ach chuir sí lagmhisneach air an t-am ar fad. Tháinig comharsa go dtí an doras chun glacadh le cuireadh go dtí an chóisir. Bhí rud éigin faoin fhear a chuir isteach ar Ruán. Bhí sé cairdiúil agus gealgháireach, ach bhí súile géara aige agus é ag stánadh ort i gcónaí. Ní raibh post ag Lisín lasmuigh den teach, mar ní raibh gá ar bith go mbeadh. Ach bhí sí ina ball de chuid mhór clubanna. Bhí sí ag freastal ar ranganna teanga chomh maith. Bean spéisiúil ab ea í a bhí ábalta labhairt ar aon ábhar faoin ghrian.

Leargas faoin déagóirí:

Triúr déagóirí ina chónaí sa bhaile Ráth Chormaic, taobh amugh Dún Laoghaire i mBaile Átha Cliath, Ruán, Emma agus Colm is ainm dóibh. Tá gach duine ag ullmhú ó an Ardteistmeireacht agus tá gach déagóir ag fulaingt faoi do buartha féin, imní teaghlach agus trioblóid féin freisin.

Ruán an mac is sine ó Lisín agus Pól, níl a lán rud mar a chéile le do mháthair fiorfe agus galánta. Caitheann sí gach lá ag foghlaim teangacha agus ag cabhair le clubanna áitiúil, ag freastail grúpa gairdín agus clubanna leabhair freisin. Cúpla bliain ó shin bhí Ruán ag taisteal ag déanamh staidéar i gcoláiste ealaín. Cé gur thug an máthair Ruán le fios go raibh grá mór aici don ealaín agus do chúrsaí ealaíne, i gcoitinne bhí sí tar éis brú a chur ar Ruán imeacht ón gconair seo. B'fhearr léi go rachadh an mac ba shine aici i dtreo cúrsaí ríomhaireachta agus go mbeadh sé níos sábháilte sa todhchaí ó thaobh airgid de. A athair Ruán roimh a bhuel sé Lisín, bhí sé ag obair sa siopa agus níl aon mian aige freisin. Chonaic Lisín poitéinseal in Pól. Agus anois is léachtóir gnó ollscoile é agus tá a lán airgid aige freisin i gcomparáid nuair a bhí sé ag obair sa siopa. Cheannaigh sé stoc ar an idirlíon agus tar éis é seo cheannaigh sé go mór tithe agus árasán ar fud na hEoraip is fear meas go maith ab ea é. Tá fhios aige Ruán go bhfuil tacaíonn a athair an tuairimí do bhean chéile le fiche blianta.

Cúpla doras síos an mbóthar tá Emma ina cónaí le dá mháthair Éibhlín is daoine neamhspleách í agus caitheann sí a shaol de réir a chuid rialacha féin. Is máthair dhifriúil í i gcomparáid le bean chéile ó Ascaill na Fuinnseoige. Is státseirbhíseach íochta go mór í Éibhlín agus tá sí ina cónaí le dhá iníon agus le dhá stócach óg "Greg" ach Emma í féin níl sí "cool" mar is maith léi leabhair go mór.

Tá Colm ina chónaí sa teach de chuid na comhairle in aice láimhe. Mhac do fear gleoite é, ach is fear alcólach é freisin. Níl an t-atmaisféar go maith ar chúla téarmaí. Chaith Colm go mór le h-ám ag obair sa Spar áitiúil. Bain sé taitneamh as an dálaí suaimhneach agus struchtúrtha. Fuair sé airgead ó post seo cosúil le do mháthair, fuair sí airgead mar tugann sí an-aire Jacob, páiste óg ó tithe príobháideach san Ascaill na Fuinnseoige. Sábháil se do chuid airgead gach seachtain mar nuair a chríochnaíonn sé an Ardteist beidh sé ábalta a imeacht.

Aidhm an Scéal

Tugann an scéal seo léargas isteach an saol meán-aicmeach in Éirinn. Feictear gnéithe den saol nuair a bhí an Tíogar Ceilteach ar siúl. Is aoir é an an t-úrscéal nua-aimseartha seo. Tá an saol le muintir Albright i lár an scéal seo. Teaglach atá ina chónaí i mbruachbhaile galánta. Cé go bhfuil an teaghlach rachmasach agus go bhfuil Lisín foirfe, cosúil le na máithreacha eile san Ascaill na Fuinnseoighe. Feicimuid go bhfuil Ruán mí-shona ann féin agus tuigimuid go bhfuil míshuaimhneas ar Ruán. Níl sé ag dúil leis an chóisir ach cé go ndeir sé a mhalairt lena mháthair. Tá sé soiléir go bhfuil an scríbhneoir ag magadh ar luachana na ndaoine méan-aicmeacha. Tá na mná ar an mbóthair cosúil lena chéile. Tá ghruaig fionn, faiseanta, foirfe agus teach neata freisin orthu... Ach máthair amháin, Éibhlín Ní Loingsigh agus ceap siad uilig go bhfuil sí aisteach ar fad. Tá Lisín féin dathúil agus slachtmhar, agus tá a téach foirfe agus néata freisin. Cosúil le muintir (Pól agus mhic Ruán/Cuán) tá gach rud dathúil agus foirfe, níl aon fadhb. Tá sé an aidhm acu a tsaoil foirfe meanachmach a thaispeáin do gach duine. Tá a dtigh ar thaispeáin le gach duine. Mothaíonn siad brú chun an caighdeán is airde a choimeád; seo é an chúis a cheapann siad go bhfuil Éibhlín ait mar níl na radharcanna ábharsach céanna aici. Is léir go bhfuil an t-údar ag magadh faoi dhaoine meán-aicmeacha in Éirinn i rith an Tíogair Cheiltigh agus faoin bhrú a bhaineann le saol "galánta" nó "foirfe" freisin. Feicimid dhá thaobh den scéal, ar an lámh amháin, saol na ndaoine fásta agus ar an lámh eile, saol na ndéagóirí ag fás aníos sa timpeallacht seo.

Na Carachtair

Lisín:

• Is bean tí foirfe í Lisín. Tá ghruaig fionn uirthi agus tá sí tanaí, dathúil agus gnóthach í freisin. Bíonn sí í gcónaí áláinn agus faiseanta freisin. Cosúil le í féin bíonn an teach i gcónaí álainn agus néata. Níl aon post uirthi ach caitheann sí go mór am tríd an lae ag foghlaim teangacha agus is ball í de gach saghas clubanna agus freastalíonn sí ar a lán ranganna freisin. Is bean nua-aimseartha í.

Pól:

• Is fear saibhir léannta cliste é agus tá meas mór ag gach duine air mar is léachtóir gnó é san ollscoil. Níl a lán airgid aige nuair a bhuail sé le Lisín an chéad uair mar bhí sé ag obair sa siopa beag. Ach chonaic Lisín acmhainneacht air, agus freisin thuill sé a lán airgid ag ceannach stoc ar an idirlíon. Anois is duine rathúil é mar múnlaithe Lisín air.

Ruán:

• Tá sé ocht mbliana déag d'aois agus is buachaill cliste dathúil é cosúil le do máthair. Gránn sé a mháthair ach ní mhaith leis í faoi láthair mar a tá an cóisir ar siúl. Is léir go bhfuil ní mhaith Ruán an rudaí ábharaíoch cosúil le do máthair agus den máthaireacha eile ar Ascaill na Fuinnseoige. Cuireann sí lagmisneach air ach tugann sí spreagadh, inspiróid agus moladh dó i gcónaí.

Colm:

• Is duine cliste agus néamhspleach é Colm. Tá sé i do chónaí sa teach comhairle cúpla nóiméaid go dtí Ascaill na Fuinnseoighe. Is duine dícheallach freisin mar caitheann sé a lán am ag obair sa siopa Spar áitiúil. Is fear alcólach é an athair agus ba mhaith leis Colm ag imeacht tar éis an ardteist.

Emma:

• Is cailín mistéireach í Emma mar tá a máthair (Éibhlín) an bean difrúil ar an tsraid mar níl gruaig fionn uirthi. Ní mhaith Lisín Éibhlín mar tá sí difriúil agus caitheann sí a shaol gan rialacha agus ar a chomhairle féin. Is mhaith léi (Emma) ag léamh agus níl sí "cool" de bharr seo de réir cosúlachta.

Liosta de na Carachtair

• Lisín
• Pól
• Ruán
• Cuán
• Emma
• Colm
• Eibhlín Ní Loingsigh
• tUasal MacGabhann
• Na Chomharsana