Joshua Fishman

Teangeolaí Meiriceánach ab ea Joshua Aaron Fishman (Giúdais: שיקל פֿישמאַן - Shikl Fishman; 18 Iúil 1926 - 1 Márta 2015) a rinne speisialtóireacht ar shochtheangeolaíocht, pleanáil teanga, oideachas dátheangach, agus teanga agus eitneacht..

Joshua Fishman

(2007)
Beathaisnéis
Breith	18 Iúil 1926 Philadelphia, Pennsylvania
Bás	1 Márta 2015 88 bliana d'aois An Bronx, New York
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Columbia Ollscoil Pennsylvania
Céim acadúil	dochtúireacht
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Sochtheangeolaíocht, teangeolaíocht, síceolaíocht shóisialta agus an Ghiúdais
Gairm	teangeolaí, scríbhneoir neamhfhicsin, múinteoir ollscoile, sochtheangeolaí, socheolaí
Fostóir	Ollscoil Stanford Ollscoil Pennsylvania
Ball de	Euskaltzaindia
Teangacha	An Ghiúdais agus Béarla
Saothar
Suíomh a chartlainne	Stanford University Libraries Department of Special Collections and University Archives (en)
Gradam a fuarthas (2004)  Duais Linguapax (1986)  dochtúireacht oinigh ó Vrije Universiteit Brussel

Luathshaol agus oideachas

Rugadh agus tógadh Joshua Fishman i Philadelphia. D’fhreastail sé ar scoileanna poiblí agus é ag déanamh staidéir ar Ghiúdais ag bun agus meánleibhéil. De réir mar a d’fhás sé suas, chuirfeadh a athair ceist ar a pháistí ag an mbord dinnéir, "Cad a rinne tú don Ghiúdais inniu?" Rinne sé staidéar ar Ghiúdais i Scoileanna Der Arbeter Ring, a leag béim ar mháistreacht ar an Ghiúdais mar aon le fócas ar litríocht, stair, agus saincheisteanna sóisialta.

D'imigh sé ar aghaidh ó Olney High School agus d’fhreastail sé ar Ollscoil Pennsylvania ar Scoláireacht an Mhéara, 1944-1948, ag tuilleamh BS agus MS, sa stair agus sa síceolaíocht, faoi seach. Chuaigh sé ar aghaidh chun PhD i síceolaíocht shóisialta a fháil ó Ollscoil Columbia i 1953.

Is é athair David Fishman é.

Gairmréim

Tar éis dó céim a bhaint amach, rinne sé staidéar ar Ghiúdais le Max Weinreich i rith samhradh 1948. Le linn na tréimhse sin, fuair sé duais ón YIVO (Institiúid um Thaighde na nGiúdach) as monagraf ar an dátheangachas. I 1951-52 bhí post aige mar chúntóir taighde do Choiste Oideachais Giúdach Nua-Eabhrac I mí na Nollag 1951, phós sé Gella Schweid, agus roinn sé tiomantas ar feadh an tsaoil léi don Ghiúdais. I 1953, chríochnaigh sé a Ph.D. i síceolaíocht shóisialta in Ollscoil Columbia le tráchtas dar teideal Steiréitíopaí Diúltacha Maidir le Meiriceánaigh i measc Leanaí a rugadh i Meiriceá a fhaigheann Cineálacha Éagsúla d’Oideachas do Ghrúpaí Mionlaigh .

Chuaigh na Phillies óna bhaile dúchais i dteagmháil le Shikl, ag iarraidh air dul isteach sa bhoth raidió agus batter's plate amháin a fhógairt i nGiúdais i gcuid de sheachtain Ghiúdach Phillies. Dhiúltaigh Shikl an tairiscint ar eagla go ndéanfadh sé "ceap magaidh den Ghiúdais." 

Ó 1955 go 1958, mhúin sé socheolaíocht teanga i gColáiste Cathrach Nua-Eabhrac agus é ag stiúradh taighde ag Bord Scrúdaithe Iontrála an Choláiste freisin. I 1958, ceapadh é ina ollamh comhlach ar chaidreamh daonna agus síceolaíocht ag Penn. Ina dhiaidh sin ghlac sé le post mar ollamh le síceolaíocht agus socheolaíocht in Ollscoil Yeshiva i Nua-Eabhrac, áit a bhfónfadh sé freisin mar dhéan Scoil Iarchéime Ferkauf na nEolaíochtaí Sóisialta chomh maith le leasuachtarán acadúil. I 1966, rinneadh Ollamh Oirirce um Taighde Ollscoile sna hEolaíochtaí Sóisialta. de.

I 1988, rinneadh ollamh emeritus de agus chuaigh sé chleamhnaigh sé le roinnt institiúidí eile: Ollamh ar Cuairt agus Scoláire ar Cuairt, Scoil an Oideachais, Teangeolaíocht Fheidhmeach agus Roinn na Teangeolaíochta, Ollscoil Stanford ; Ollamh Cúnta le hOideachas Ilteangach agus Ilchultúrtha, Scoil an Oideachais, Ollscoil Nua-Eabhrac ; Ollamh ar Cuairt sa Teangeolaíocht, Ollscoil Chathair Nua-Eabhrac, Ionad na gCéimithe. Bhí coinní ar cuairt agus comhaltachtaí aige ag os cionn dosaen institiúid ar fud an domhain, lena n-áirítear an Lárionad um Ard-Staidéir sna hEolaíochtaí Iompraíochta (Stanford, CA) agus an Institiúid Ard-Staidéir (Princeton, NJ).

Tionchar

Scríobh Fishman os cionn 1000 alt agus monagraf ar ilteangachas, oideachas dátheangach agus oideachas mionlaigh, socheolaíocht agus stair na Giúdaise, pleanáil teanga, aisiompú teanga, athbheochan teanga, ‘teanga agus náisiúnachas’, ‘teanga agus reiligiún’, agus ‘teanga agus eitneacht ’. Is é Fishman bunaitheoir agus eagarthóir na sraithe leabhar Contributions to the Sociology of Language le Mouton de Gruyter.

Cheap Fishman an Scála Grádaithe um Briseadh Idirghlúine (SGBI) chun cinneadh a dhéanamh an bhfuil teangacha i mbaol agus chuir sé é ina leabhar Reversing Language Shift . Bhí an SGBI feabhsaithe bunaithe air seo agus in úsáid ag Ethnologue .

De réir Ghil’ad Zuckermann, "Bunaitheoir agus eagarthóir ginearálta an phríomhfhoilseacháin measúnaithe International Journal of the Sociology of Language, chruthaigh Fishman ardán intleachtúil a d’éascaigh go mór tabhairt isteach agus scaipeadh samhlacha núíosacha agus teoiricí réabhlóideacha as a d'eascair go leor díospóireachtaí acadúla, sintéisí agus crostoirchithe Is minic a ghníomhaigh sé mar dhroichead eipistéimeolaíoch idir agus ina fhrithnimh i gcomhair dioscúrsaí comhthreomhara. "  : 149–152

Agus "Ba cheart go ndéanfadh duine fairsinge agus doimhneacht obair Fishman a mheas trí lionsa Giúdach-sochtheangeolaíoch comhcheangailte."  : 149–152 D'áitigh Zuckermann go "Cuimsíonn taighde Fishman comhtháthú scoláireachta Giúdach leis an teangeolaíocht ghinearálta. [.. . ] Tá an teangeolaíocht Ghiúdach, iniúchadh teangacha Giúdacha mar Ghiúdais, tar éis an tsochtheangeolaíocht ghinearálta a mhúnlú. Le linn na staire ba inimircigh ilteangacha iad na Giúdaigh, agus mar thoradh ar sin tá teangacha Giúdacha ag ionchorprú meicníochtaí casta agus suimiúla teagmhála teanga agus féiniúlachta. Mar sin ba thalamh torthúil iad na teangacha seo chun socheolaíocht na dteangacha i gcoitinne a bhunú agus a éabhlóidiú. Mar gheall ar an tábhacht a bhaineann leis an nGiúdachas ní amháin maidir le mentshlikhkayt (cf. daonnacht) ach freisin maidir le hoideachas agus canúint ‘ar an taobh eile’, ní haon ionadh go bhfaighidh an institiúid féin-ghluaiste Fishman bheith ar thús cadhnaíochta san am céanna i scoláireacht Giúdais go háirithe agus sa socheolaíocht teanga i gcoitinne. "  : 149–152

Fishman agus an Ghaeilge

"Ní raibh aon deacracht pholaitiúil nó mhorálta ag Fishman maidir le teanga a athbheochan cé gur admhaigh sé go mbíonn sé an-dheacair. Do Fishman, ba é stádas teanga mar theanga tí agus seachadadh na teanga seo go dtí chéad ghlúin eile tús gach rud, ní toradh ar ghníomhaíocht thánaisteach. Bhí an spéis aige sa Ghaeilge agus bhí moladh aige do lucht na Gaeilge, go háirithe do mheon na gníomhaíochta áitiúla is deonaí, ach dar leis go raibh ar lucht na Gaeilge a bheith dírithe ar dhlús chainteoiri a ardú. Níor ghlac sé (i 1991) go raibh rás na Gaeilge rite, ag rá nárbh fhéidir a chur as an áireamh go mbeadh ardú i seachadadh na teanga mar chéad teanga sa todhchaí.

Ag deireadh an leabhair Reversing Language Shift: Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages, leagann sé amach a theoiric – cuirimse leagan de sin anseo – atheagraithe, curtha go Gaeilge agus glanta ó Bhéarlagair na teangeolaíochta."

Onóracha speisialta

Sa bhliain 1991, thug dhá Festschrift d'Fhishman, chun a 65ú breithlá a cheiliúradh, gach ceann acu líonta le hailt ó chomhghleacaithe a lean a leasanna. Ba chnuasach trí imleabhar ceann amháin a bhain lena leasanna, curtha in eagar ag Garcia, Dow, agus Marshall, agus an ceann eile imleabhar amháin curtha in eagar ag Cooper agus Spolsky.

Sa bhliain 1999, fuair Fishman Duais Itzik Manger as an t-ionchur a bhí aige maidir le litríocht Giúdaise.

Sa bhliain 2004, bronnadh Duais Linguapax air.

Ar 10 Meán Fómhair, 2006, tugadh onóir do Fishman le siompóisiam lae in Ollscoil Pennsylvania, ag comóradh a 80ú breithlá. D’éag sé san Bronx, Nua-Eabhrac, an 1 Márta 2015, ag aois a 88.

Cartlanna

I 1994 bhunaigh Leabharlanna Ollscoil Stanford ‘Cartlann Teaghlaigh Joshua A. Fishman agus Gella Schweid Fishman’ laistigh dá Rannóg Bailiúcháin Speisialta. Tá dréachtaí sa chartlann de leabhair agus ailt a foilsíodh ina dhiaidh sin, imlínte cúrsa, léachtaí a tugadh, comhfhreagras gairmiúil, comhfhreagras teaghlaigh, grianghraif, téipeanna fuaime, téipeanna físe, agus ábhair eile a bhaineann le hobair Fishman.

Leabharliosta

• 1964. Language Maintenance and Language Shift as a field of inquiry. A definition of the field and suggestions for its further development. Linguistics Iml. 2, Eagrán 9.
• 1965. Yiddish in America: socio-linguistic description and analysis. Bloomington: Indiana University Press; An Háig: Mouton
• 1966. Language loyalty in the United States; the maintenance and perpetuation of non-English mother tongues by American ethnic and religious groups. An Háig: Mouton
• 1966. Hungarian language maintenance in the United States. Bloomington: Indiana University Press
• 1968. Language problems of developing nations. Nua-Eabhrac: Wiley
• 1968. Readings in the sociology of language. An Háig, Páras: Mouton
• 1970. Sociolinguistics: a brief introduction. Rowley, Mass.: Newbury House
• 1971. Bilingualism in the barrio. Bloomington: Indiana University Press
• 1971-2. Advances in the sociology of language. An Háig: Mouton
• 1972. Language in Sociocultural Change. Essays by Joshua A. Fishman. Eag. Anwar S. Dil. Stanford: Stanford University Press
• 1972. The sociology of language; an interdisciplinary social science approach to language in society. Rowley, Mass.: Newbury House
• 1973 (c 1972). Language and nationalism; two integrative essays. Rowley, Mass.: Newbury House
• 1974. Advances in language planning. An Háig: Mouton
• 1976. Bilingual education: an international sociological perspective. Rowley, Mass.: Newbury House
• 1977. Advances in the creation and revision of writing systems. An Háig: Mouton
• 1978. Advances in the study of societal multilingualism. An Háig: Mouton
• 1981. Never Say Die: A Thousand Years of Yiddish in Jewish Life and Letters. An Háig: Mouton. ISBN 90-279-7978-2 (Giúdais agus Béarla)
• 1982. The acquisition of biliteracy: a comparative ethnography of minority ethnolinguistic schools in New York City. Nua-Eabhrac: Ollscoil Yeshiva, Ferkauf Graduate School of Psychology
• 1982. Bilingual education for Hispanic students in the United States. Nua-Eabhrac: Teachers College Press
• 1983. Progress in language planning: international perspectives. Beirlín agus Nua-Eabhrac: Mouton.
• 1985. The rise and fall of the ethnic revival: perspectives on language and ethnicity. Beirlín agus Nua-Eabhrac: Mouton
• 1987. Ideology, Society and Language: The Odyssey of Nathan Birnbaum. Ann Arbor: Karoma Publishers
• 1991. Bilingual education. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co.
• 1991. Reversing language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. Clevedon, Multilingual Matters. (ISBN 185359122X)
• 1991. Language and Ethnicity. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co
• 1996. Post-Imperial English: The Status of English in Former British and American Colonies and Spheres of Influence. (ed.) Mouton de Gruyter, Beirlín
• 1997. In Praise of the Beloved Language; The Content of Positive Ethnolinguistic Consciousness. Beirlín, Mouton de Gruyter
• 1997. The Multilingual Apple: Languages in New York (with Ofelia Garcia). Beirlín, Mouton de Gruyter
• 1999. Handbook of Language and Ethnicity (ed.). New York, Oxford University Press. Atheagrán 2009. (ISBN 0195374924)
• 2000. Can Threatened Languages Be Saved? Clevedon, Multilingual Matters
• 2006. Do Not Leave Your Language Alone: The Hidden Status Agendas Within Corpus Planning in Language Policy. Lawrence Erlbaum Associates. (ISBN 0805850244) (ISBN 978-0-8058-5024-6)

Foinsí

• Baker, Colin; Jones, Sylvia P. (eagarthóirí) (1998). Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education. Clevedon, UK: Multilingual Matters. "Joshua A. Fishman", lch. 189. ISBN 978-1-85359-362-8.
• Chassie, Karen et al. (eds.) (2006). Who’s Who in the East. New Providence, NJ: Marquis Who's Who. "Fishman, Joshua Aaron"Teimpléad:Page needed
• Cooper, Robert L.; Spolsky, Bernard (eagarthóirí) (1991). The Influence of Language on Culture and Thought: Essays in Honor of Joshua A. Fishman’s Sixty-Fifth Birthday. Berlin: Mouton. Editors' introduction, lgh. 1–5.
• Fishman, Joshua A. (2006). Joshua A. Fishman. Retrieved on August 24, 2006 from http://www.joshuaafishman.com
• Fishman, Gella Schweid; Njau, Charity (2012). "Joshua A. Fishman bibliography (1949-2011)". International Journal of the Sociology of Language 213: 153–248.
• García, Ofelia; Dow, James R.; Marshall, David F. (eds.) (1991). Essays in honor of Joshua A. Fishman: Volume 1: Focus on Bilingual Education; Volume 2: Focus on Language and Ethnicity; Volume 3: Focus on Language Planning. 3 Volumes (set). Amsterdam: John Benjamins. In vol. 1: Ofelia García, "A Gathering of Voices, a 'Legion of Scholarly Decency' and Bilingual Education: Fishman's Biographemes as Introduction", pp. 3–19; in vol. 2: Editor's introduction, lgh. 1–7; in vol. 3: David F. Marshall, "Introduction: To Honor a Man and His Calling", lgh. 1–6, and Karen L. Adams and Daniel T. Brink, "Joshua A. Fishman on Language Planning: 'Brotherhood' Does Not Mean Uniformity", lgh. 7–27.
• "Language Loyalty, Continuity and Change: Joshua A. Fishman's Contributions to International Sociolinguistics" (July 10, 2006). Clevedon, UK: Multilingual Matters. 
• Spolsky, Bernard (1999). "Fishman, Joshua A. (1926– )". In Spolsky (eag.), Concise Encyclopedia of Educational Linguistics. Amstaradm: Elsevier. lgh. 758-759. ISBN 978-0-08043-163-5.

Naisc sheachtracha

• Suíomh oifigiúil Joshua Fishman. [1]
• Siompóisiam in Onóir Ochtódú mBreithlá Joshua A. Fishman