Lipidí
Is téarma leathan é Lipidí nach bhfuil dea-shainithe. Folaíonn an téarma gach móilín atá sailltuaslagtha (lipi-fileach), móilíní atá sa nádúr, mar shampla saillte, céaracha, olaí, colaistéaról, stéarólaí, vitimíní sailltuaslagtha (mar vitaimíní A, D, E and K), monaiglicrídí, déghlicrídí, fosfailipidí, agus eile. Is iad na príomhfheidhmeanna bitheolaíocha atá ag na lipidí ná stóráil fuinnimh, feidhmiú mar chomhábhar structúrach na gcillscannán, agus ach go háirithe gníomhú mar mhóilíní comharthaíochta.

Cé go n-úsáidtear an téarma ‘lipid’ go comhchiallach leis an téarma 'saill' nó 'geir', ní hionann iad, ach is foghrúpa de lipidí iad na saillte agus tugtar ‘tríghlicrídí’ mar ainm ceimiceach orthu. Ná éirí measctha idir ‘tríghlicrídí’ agus aigéid shailleacha! Is lipidí iad na haigéid shailleacha agus a dhíorthacha (ina measc tá trí-, dé-agus monaiglicrídí agus fosfailipidí), maille le meitibilítí eile ina mbíonn meitibilítí le stéaról mar chomhpháirt iontu, mar shampla colaistéaról.Is í an triail eibleachtach an modh garbh le haghaidh láithreachta nó neamhláithreachta lipidí i samplaí a dhearbhú.
Is grúpa ilchineálach é na lipidí de chomhdhúile ceimiceacha agus bíonn go leor feidhmeanna ríthábhachtacha bitheolaíochta ag baint leo ar nós comhábhair struchtúracha i gcillscannáin, stóráil fuinnimh, agus a bheith rannpháirteach i gcumarsáide comharthaíochta.
De réir sainmhínithe leathan, is móilíní beaga hidreafóbach nó amfaifileach a tionscnaíodh go hiomlán nó i bpáirt as na fo-aonaid bithcheimiceacha nó na “bloic tógála” iad na lipidí: na grúpaí céataicil agus isipréin. Ag úsáid an chur chuige seo, is féidir na lipidí a roinnt in ocht gcatagóir: aicil shailleacha, glicrilipidí, glicreafosfailipidí, sfingailipidí, siúcrailipidí, polaicéatídí (díorthaithe ó comhdhlúthú foaonaid céataicile .) agus lipidí stéaróil agus préanóil (díorthaithe ó comhdhlúthú foaonaid isipréine) Contents [hide]
Cineálacha Lipidí cuir in eagar
Aicéitile sailleacha cuir in eagar
Glicrelipidí cuir in eagar
Glicreafosfailipidí cuir in eagar
Sfingailipidí cuir in eagar
Lipidí stéaróil cuir in eagar
Lipidí préanóil cuir in eagar
Siúcrailipidí cuir in eagar
Polaicéitídí cuir in eagar
Feidhmeanna bitheolaíocha cuir in eagar
Scannáin cuir in eagar
Stóráil fuinnimh agus meitibileacht cuir in eagar
Ag comharthú cuir in eagar
Feidhmeanna eile cuir in eagar
Cothú agus sláinte cuir in eagar
Tagairtí cuir in eagar
Féach freisin cuir in eagar
Naisc sheachtracha cuir in eagar
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |