Logainmníocht Cheilteach
Is éard is Logainmníocht Cheilteach ann ná staidéar ar logainmneacha atá go hiomlán nó go páirteach de bhunús Ceilteach. Faightear na hainmneacha seo ar fud mhór-roinn na hEorpa, sa Bhreatain, in Éirinn, san Anatóil agus, le déanaí, i gcodanna éagsúla eile den chruinne nach raibh na Ceiltigh iontu ar dtús.
Teangacha Ceilteacha
cuir in eagarTháinig forbairt ar an bPróta-Ind-Eorpach ina mactheangacha éagsúla, lena n - áirítear an Phróta-Cheiltis. Sa Phróto-Cheiltish ("PC"), d' imigh an fhuaim Phróta-Ind-Eorpach ("PIE") * p, b'fhéidir trí mheán idirmheánach * ɸ . Ina dhiaidh sin, d’athraigh teangacha a tháinig ón bPróta-Cheiltish PC * k w go * p nó * k (féach: P-Celtic agus Q-Celtic languages). I dteangacha P-Cheilteacha, d'athraigh PC * k w go * p . I gcanúintí Q-Cheilteacha d’fhorbair sé ina / k /.
I measc na dteangacha P-Cheilteacha tá Gaillis na Mór-Rinne agus an brainse Briotainice de Cheiltis na nOileán. Is í an Bhriotainic Choiteann sinsear na Breatnaise, na Coirnise agus na Briotáinise.
I measc na dteangacha Q-Cheilteacha ársa tá Ceiltibéarach na Mór-Roinne agus an brainse Gaeilise de Cheiltis na nOileán. . Is í an Ghaeilis sinsear na dteangacha Gaeilge na hEireann, Gaeilge na hAlban agus Gaeilge Mhanann .
Gnéithe rialta
cuir in eagar- Ceiltis * briga 'cnoc, áit ard' > Breatnais bri 'ionraic, meas' (nach mbaineann go díreach leis an mBreatnais bryn 'cnoc'), Gaeilge brí 'cnoc; neart, fuinneamh, tábhacht'
- brigant- 'ard, maorga, ardaithe'; a úsáidtear mar ainm diaga baininscneach, a tugadh Brigantia sa Laidin, Sean-Ghaeilge Brigit 'duine ceannasach', ainm bandia.
- Ceiltis * brīwa 'droichead'
- Ceiltis * dūnon 'dún' > Breatnais dinas 'cathair' & din 'dún', Gaeilge dún 'daingean'
- Ceiltis * duro- 'dún'
- Ceiltis * k w enno- 'ceann' > Briotainic * penn-, Breatnais pen ' ceann, críoch, taoiseach, in uachtar'. Gaeilge ceann 'cloigeann'
- Ceiltis * magos 'magh, garraí ' > Breatnais maes 'magh, garraí ' Gaeilge magh 'garraí'
- Ceiltis * windo- 'bán, fionn, beannaithe' > Breatnais gwyn/wyn / gwen/wen 'bán, beannaithe', Sean-Ghaeilge find, Gaeilge fionn 'bán'
Ceiltis na Mór-Roinne
cuir in eagarAn Ostair
cuir in eagar- Bregenz, Vorarlberg, Brigantium Laidine
Ó Cheiltis * brigant- 'ard, maorga, ardaithe' (nó ainm diaga, Brigantia)
- Wien, Béarla Vienna, Laidin Vindobona
Ó Cheiltis * windo- 'bán' (Breatnais gwyn) + * bona 'bun, bunsraith' (Breatnais bôn 'bun,íochtar, stumpa', Gaeilge 'bun,íochtar')
An Bheilg
cuir in eagar- Ardennes, Laidin Arduenna Silva
Ón ainm diaga Arduinna, ón gCeiltis * ardu- ' ard ' (Gaeilge ard) + Laidine silva 'foraois'
Ón ainm diaga Gontia
Poblacht na Seice
cuir in eagar- Košťany, Costen ó dhúchas, ón gCeiltis (Coirnis) costean 'mianach stáin'
An Fhrainc
cuir in eagarTá ainm Ceilteach ar an gcuid is mó de phríomhchathracha na Fraince (an bhun- Ghaillis nó ainm treibhe mhuintir na Gaille).
- Amiens
- Angers
- an Argentan, Argenton (Argenton, Lot-et-Garonne, Argenton-les-Vallées, Argenton-l'Église, Argenton-Notre-Dame, Argenton-sur-Creuse, Argenton (abhainn))
- Arles
- Arras
- Autun
- Bayeux < (Civitas) Baiocassensis ; roimhe seo Augustodurum . ' fóram tiomnaithe do Augustus
- Bourges
- Briançon < Brigantium, ón gCeiltis * brigant- ' ard, maorga, ardaithe' (nó ainm diaga, Brigantia)
- Brive-la-Gaillarde < Droichead Briva
- Brives
- Caen (Cahan, Cahon) < Catumagos . Ón Sean-Cheiltis catu- ‘cath’ ‘troid’ ‘comhrac’, Sean-Ghaeilge cath ‘cath, cathlán, feadhain’, Briotáinis -kad / -gad, Breatnais cad ‘comhrac,feadhain’; mago- 'magh', Sean-Ghaeilge magh. Is cosúil gurb é an bhrí ghinearálta ná ‘blár catha’ [1]
- Cahors
- Carentan < Carentomagus, Idem Charenton, srl.
- Chambord
- Divodurum (Laidin), anois Metz, Lorraine, ón gCeiltis * diwo- 'dia, naofa, ó dhia' (Gaeilge na hAlban dia 'god') + * duro- 'dún'
- Évreux < (Civitas) Eburovicence ; roimhe- Mheadholanum
- Laon, Aisne, Laidin Lugdunum Clavatum
- Lemonum (Laidin), anois Poitiers, Vienne, an chéad eilimint ón gCeiltis * lemo- 'leamhán'.
- Lillebonne
- Limoges
- Lisieux < (Civitas) Lexoviensis ; iar Noviomagus [2] 'margadh nua', Sean-Cheiltis noviios 'nua', magos 'achadh, magh'.
- Lugdunum Convenarum (Laidin), anois Saint-Bertrand-de-Comminges, Haute-Garonne
- Lyon, Rhône, Laidin Colonia Copia Claudia Augusta Lugdunum, ón gCeilteach * lug- ' Lugus ' (Lugh, ainm diaga) + * dūnon 'dún'
- Nant, Nans
- Nantes
- Nanteuil
- Nanterre
- Noviomagus Lexoviorum (Laidin), anois Lisieux, Calvados
- Noviomagus Tricastinorum (Laidin), anois Saint-Paul-Trois-Châteaux, Drome
- Noyon, Oise, Laidin Noviomagus Veromanduorum, ón gCeiltis * nowijo- ' nua ' (Breatnais nua) + * magos 'field, plain'
- Oissel, Oisseau-le-Petit, roinnt eile Ussel, srl.
- Orange < Arausio, dia uisce
- Paris < Parisii (An Ghaill), treibh Cheilteach a chuimsíonn na Séin go háitiúil
- Périgueux
- Pierremande < Petromantalum < petro-matalo- 'ceithre bóthar' = 'trasnú'
- Rennes
- Rouen < Rotomagus, [3] uaireanta Ratómagos nó Ratumacos (ar bhoinn na treibhe Veliocassi). Is féidir leis a bheith ina roto-, an focal 'roth' nó 'rás', Tá Magos níos cinnte anseo : ‘achadh’, ‘magh’ nó níos déanaí ‘margadh’ cf. Sean-Ghaeilge mag (gen. maige) ‘magh’, Sean-Bhriotáinis ma ‘áit’. D’fhéadfadh go gciallódh an rud ar fad ‘hippodrome’, ‘ráschúrsa’ nó ‘margadh rotha’. [4]
- Samarobrīva (Laidin), anois Amiens, Somme, = "Droichead ar an [abhann] Somme ":Ainm abhann Samara + Ceiltis* brīwa 'droichead'.
- Vandœuvres, Vendeuvre < vindo-briga 'dún bán'
- ' Verdun, Laidin "Virodunum" nó "Verodunum", an dara eilimint as dún Ceiltis * dūnon .
- Vernon < Vernomagus . Tá níos mó ná Vernon amháin eile sa Fhrainc, ach tagann siad go díreach ó Vernō 'áit na bhfearnóg'. ‘mágh na bhfearnóg’. uernā 'fearnóg', Sean-Ghaeilge raithneach, Briotáinis, Breatnais gwern fearnóg. Fraincisverne / vergne.
- Veuves, Voves, Vion