Miocrorgánach

Orgánach micreascópach, dofheicthe don tsúil dhaonna de ghnáth is ea miocrorgánach nó miocrób, a d'fhéadfadh a bheith ann ina fhoirm aoncheallacha nó mar choilíneacht de chealla.

Miocrorgánach

Bhí amhras ann go bhféadfadh saol miocróbach a bheith ann ón chianaimsir, mar shampla i scrioptúr na nJaineach ón séú haois RCR san India. Thosaigh Antonie van Leeuwenhoek an staidéar eolaíoch ar mhiocrorgánaigh lena mbreathnóireacht faoin micreascóp sna 1670í. Sna 1850idí, fuair Louis Pasteur amach go raibh miocrorgánaigh ina gcúis le milleadh bia, ag bréagnú teoiric na huathghiniúna. Sna 1880í, fuair Robert Koch amach gur miocrorgánach ba chúis leis na galair seo a leanas; an eitinn, an calar, an diftéire, agus an t-antrasc.

Toisc go n-áirítear i miocrorgánaigh an chuid is mó d'orgánaigh aoncheallacha ó na trí fhearann saoil is féidir leo a bheith thar a bheith éagsúil. Níl ach miocrorgánaigh i ndhá cheann de na trí fhearann, Archaea agus Baictéir. Áirítear leis an tríú fhearann ​​Eukaryota na horgánaigh ilcheallacha go léir chomh maith le go leor prótaisteach aoncheallach agus protozoa ar miocróib iad. Tá baint ag roinnt prótaisteach le hainmhithe agus cuid acu le plandaí glasa. Tá go leor orgánach ilcheallach micreascópach ann freisin, eadhon micrainmhithe, roinnt fungas, agus roinnt algaí, ach go ginearálta ní mheastar iad seo a bheith ina miocrorgánaigh.

Is féidir le gnáthóga an-difriúla a bheith ag miocrorgánaigh, agus maireann siad i ngach áit ó na poil go dtí an meánchiorcal, fásaigh, géasair, carraigeacha agus an domhainfharraige. Tá cuid acu oiriúnaithe le maireachtáil i ndálaí foircneacha cosúil le coinníollacha an-te nó an-fhuar, cuid eile do bhrú ard, agus cúpla, mar Deinococcus radiodurans, do thimpeallachtaí ard-radaíochta. Is éard atá i miocrorgánaigh freisin na micribhithraí a fhaightear i agus ar gach orgánaigh ilcheallacha. Tá fianaise ann go raibh miocrorgánaigh i gcarraigeacha 3.45-billiún bliain d'aois na hAstráile tráth, an fhianaise dhíreach is luaithe den bheathral ar an Domhan.

Tá miocróib tábhachtach i gcultúr agus i sláinte an duine ar go leor bealaí, amhail bianna a choipeadh agus séarachas a chóireáil, agus chun breosla, einsímí agus comhdhúile bithghníomhacha eile a tháirgeadh. Is uirlisí riachtanacha iad miocróib sa bhitheolaíocht mar samhailorgánaigh agus baineadh úsáid astu i gcogaíocht bhitheolaíoch agus i mbithsceimhlitheoireacht. Is comhpháirt ríthábhachtach den ithir thorthúil iad miocróib. Cuimsíonn miocrorgánaigh micribhithraí an duine, lena n-áirítear flóra riachtanach na bpoutóg. Is miocróib iad na pataiginí atá freagrach as go leor galair thógálacha agus, mar sin, is sprioc iad le bearta sláinteachais.

Fionnachtain

Ba é Antonie van Leeuwenhoek an chéad duine a rinne staidéar ar orgánaigh mhicreascópacha.

Ba é Lazzaro Spallanzani a léirigh nuair a bhí brat beirithe aige gur chuir sé sin deireadh le próiseas an lobhaidh.

Réamhtheachtaithe ársa

Pléadh an seans go bhféadfadh orgánaigh mhicreascópacha a bheith ann leis na céadta bliain sular thángthas orthu sa seachtú haois déag. Faoin séú haois RCR, chuir Jainigh na hIndia (mar atá inniu ann) in iúl go raibh orgánaigh bhideacha ann ar a dtugtar nigodas. Deirtear gur rugadh na nigodas seo i mbraislí; maireann siad i ngach áit, lena n-áirítear coirp plandaí, ainmhithe agus daoine; agus ní mhaireann a saol ach ar feadh codán de soicind. De réir an cheannaire na Jaineach Mahavira, scriosann daonnaí na nigodas seo ar scála ollmhór, nuair a itheann siad, a anáil siad, a shuíonn siad, agus a bhogann siad.

Ba é an scoláire Rómhánach Marcus Terentius Varro chéad thug le fios go bhféadfadh galair a bheith ag leathadh ag orgánaigh nach bhfuil le feiceáil fós, ina leabhar ón gcéad haois RCR dar teideal De agri cultura (Gaeilge: I dTaobh na Talmhaíochta) inar thug sé animalcules ar na créatúir neamhfheicthe, agus thug sé rabhadh gan teach a lonnú in aice le seascann.

...agus toisc go bhfuil créatúir bhídeacha áirithe ann nach féidir leis na súile a fheiceáil, a shnámhann san aer agus a théann isteach sa chorp tríd an mbéal agus an tsrón agus is cúis le galair thromchúiseacha iad.

Sa leabhar Canóin an Leighis(1020) (Peirsis: قانون در طب, Qanun-e dâr Tâb "Kitab Al Qanûn fi Al-Tibb"), mhol Avicenna go bhféadfadh an eitinn agus galair eile a bheith tógálach.