Ollscoil Notre Dame

Ollscoil Notre Dame
	(en) University of Notre Dame du Lac; (fr) L’Université de Notre Dame du Lac
	;
Mana	Vita, Dulcedo, Spes
Sonóg	Leipreachán Notre Dame
Sonraí
Cineál	ollscoil phríobháideach ; foilsitheoir acadúil ; ollscoil Chaitliceach ; institiúid oideachais phríobháideach sheachbhrabúsach ; foilsitheoir oscailte
Reiligiún	an Eaglais Chaitliceach Rómhánach agus Caitliceachas
Foirm dlí	Nonprofit Corporation
Stair
Dáta a bunaíodh	26 Samhain 1842
Bunaitheoir(í)	Edward Sorin
Gníomhaíocht
Spórt	peil Mheiriceánach
Ball de	ORCID ; American Council on Education (en) ; International Federation of Library Associations and Institutions (en) ; Coalition for Networked Information (en) ; Center for Research Libraries (en) ; DataCite (en) ; arXiv ; Digital Library Federation (en) ; Association of Research Libraries (en) ; Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition (en) ; Atlantic Coast Conference (en) (2013–); Higher Education Leadership Initiative for Open Scholarship (en) (2022–); Association of American Universities (en) (2023–)
Líon scoláirí	12,683 (2019)
Rialachas corparáideach
Ceanncheathrú	400 Main Building, Notre Dame, IN, 46556; South Bend, Indiana;
Uachtaránacht	John I. Jenkins (2005–)
Líon fostaithe	1,396 (2020)
Fochomhlacht	Helen Kellogg Institute for International Studies, University of Notre Dame (en) ; Hesburgh Libraries (en) ; Donald R. Keough School of Global Affairs (en) ; Institute for Structure and Nuclear Astrophysics (en) ; Kroc Institute for International Peace Studies, University of Notre Dame (en) ; Center for Research Computing, University of Notre Dame (en)
Úinéir de	Notre Dame Stadium (en) ; University of Notre Dame School of Architecture (en) ; WSND-FM ; Main Building (en) ; Compton Family Ice Arena (en) ; LaFortune Student Center (en)
Codanna	Stepan Center (en)
Táscaire eacnamaíoch
Maoiniú airgeadais	13,100 M$ (2019)
Sócmhainní iomlána	18,414 M$ (2020)
ISIL	US-inndhl
Suíomh gréasáin	https://www.nd.edu/
	Suíomh geografach ;

Ollscoil taighde Chaitliceach is ea Ollscoil Notre Dame du Lac, nó Ollscoil Notre Dame mar is fearr aithne uirthi. Ar phrionsabail na Críostaíochta atá an ollscoil bunaithe.

Tá an choláiste ar an ollscoil chaitliceach is clúití agus is rathúla sna Stáit^[1]. Ollscoil í ina bhfuil tábhacht nach beag leis an stair agus leis an chreideamh chaitliceach.

Tá sí suite lámh le South Bend in Indiana, sna Stáit Aontaithe.

Bhí 8,448 fochéimí ag déanamh staidéir inti agus 3,731 iarchéimí sa bhliain 2004.

Stair

Bunaíodh ionad oideachasúil in aice le South Bend Indiana i 1840. Osclaíodh Notre Dame ar 26 Samhain 1842. Bhunaigh an tAthair Edward Sorin CSC an ollscoil; eisean an chéad uachtarán ar an scoil.

Institiúid Chaitliceach a bhí inti le linn tréimhse nuair nach raibh mórán measa ag an bhunaíocht sna stáit ar inimircigh chaitliceacha, ba lú a meas ar mhuintir na hÉireann a phlódaigh isteach chun na Stát Aontaithe i ndiaidh an Ghorta Mhóir ina dtír féin. Ní raibh sé i bhfad go raibh cuid mhór Éireannach ag freastal ar Notre Dame.

Tá traidisiún fada cogaíochta ag baint leis an ollscoil ón chogadh cathartha sa naoi céad déag go dtí na cogaí domhanda agus go dtí an lá inniu^[2].

Foirgneamh Dlí

Chaith an tAthair urramach Theodore (Ted) Hesburgh 35 bliain mar Uachtarán ar Notre Dame (1952–1987)^[3]. Rinne sé institiúid mhór Mheiriceánach den ollscoil é féin. D’fhóin an tAthair Hesburgh ar go leor Coimisiúin Uachtaránachta de chuid SAM. Laoch an-mhór cearta sibhialta a bhí san Athair Hesburgh chomh maith.

Léann na hÉireann

Tá an-bhorradh faoi chúrsaí Léann na hÉireann Ollscoil Notre Dame, a bhuíoch sin do Donald Keough a thug suim mhór airgid don institiúid i 1992 chun tús a chur leis an chlár^[4]. Cuireadh tús le hinstitiúid Mhic Eochaidh An Léinn Éireannaigh.

Freastalaíonn seacht gcéad scoláire uirthi as gach páirt de na Stáit Aontaithe i láthair na huaire (2014).

Ronald Reagan agus na "Fighting Irish", foireann peile Notre Dame, 1988

Gaeilge

Rud a dhealaíonn an Léann Éireannach i Notre Dame ó ollscoileanna eile a dhéanann staidéar Éireannach na an bhéim a chuireann siad ar an Ghaeilge agus ar shaíocht sainiúil na hÉireann.

Is í Roinn Theanga agus Litríocht na Gaeilge i Notre Dame an chéad roinn dá cineál i dTuaisceart Mheiriceá, a thugann deis do mhic léinn an Ghaeilge a fhoghlaim agus eolas a chur ar litríocht agus ar chultúr na Gaeilge^[5]. Tá ceathrar múinteoir ag teagasc na Gaeilge (sa bhliain 2014) agus tá éileamh mór ar na ranganna teanga.

Chaith an t-ollamh Breandán Ó Buachalla seal in Ollscoil Notre Dame. Bhí sé ina ollamh (ar an gcéad duine ag freastal ar Ollúnacht Thomáis J. agus Chaitlín Uí Dhónaill leis an Teanga Ghaeilge agus le Litríocht na Gaeilge) i Roinn na Gaeilge agus na Litríochta Gaeilge in Ollscoil Notre Dame ó 2003 ar aghaidh.

Níl an bua i gcónaí ar Na hÉireannaigh Trodacha. Cluiche in aghaidh an US Navy, 2007

Tá an t-údar Brian Ó Conchubhair ina stiúrthóir ar Ionad na dTeangacha agus na gCultúr in Ollscoil Notre Dame agus ina Ollamh Comhlach i Roinn Theanga agus Litríocht na Gaeilge (2017)^[6].

Spórt

Na hÉireannaigh trodacha a thugtar ar pheileadóirí Notre Dame agus ar a lucht leanúna. Is daoine gorma cuid mhaith d’foireann peile “The Fighting Irish” agus is meascann maith ciníocha a bhíonn sa lucht leanúna.

Naisc sheachtracha

Suíomh na hollscoile, arna rochtain ar 18 Samhain 2016

Tagairtí

[1] ttp://www.bbc.co.uk/northernireland/irish/srl/abroad/notre_dame.shtml

[2] ttp://www.bbc.co.uk/northernireland/irish/srl/abroad/notre_dame.shtml

[3] ttps://www.taoiseach.gov.ie/irish/Nuacht/Preaseisi%C3%BAnta%C3%AD_an_Taoisigh/D%C3%A9anann_an_Taoiseach_comhbhr%C3%B3n_ar_bh%C3%A1s_an_Athar_Theodore_Hesburgh_%C3%B3_Notre_Dame_.html

[4] ttp://www.beo.ie/alt-an-rath-ar-an-leann-eireannach-i-notre-dame.aspx

[5] ttp://irishlanguage.nd.edu/

[6] ttp://irishlanguage.nd.edu/people/brian-o-conchubhair/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]