Radoje Domanović
Scríbhneoir, iriseoir agus múinteoir Seirbiach ab ea Radoje Domanović (Seirbis: Радоје Домановић; 16 Feabhra, 1873 – 17 Lúnasa, 1908), a raibh cáil air mar gheall ar a ghearrscéalta aoire.
  | |
| Ainm sa teanga dhúchais | (sr) Радоје Домановић |
|---|---|
| Beathaisnéis | |
| Breith | 4 Feabhra 1873 (Iúlach) Ovsište (Prionsacht na Seirbia) |
| Bás | 4 Lúnasa 1908 (Iúlach) 35 bliana d'aois Béalgrád |
| Siocair bháis | Bás nádúrtha (Eitinn) |
| Áit adhlactha | Belgrade New Cemetery (en)  |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Ollscoil Bhéalgrád - stair, focleolaíocht (1890–1894) First Kragujevac Gymnasium (en) |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | scríbhneoir, iriseoir, scríbhneoir ficsean eolaíochta, múinteoir, eagarthóir |
| Tréimhse oibre | 1893 – |
| Teangacha | An tSeirbis |
| Saothar | |
Saothar suntasach
| |
| Suíomh gréasáin | domanovic.org |
 | |
Beathaisnéis
cuir in eagarRugadh Radoje Domanović i sráidbhaile Ovsište i lár na Seirbia, mac le múinteoir agus fiontraí áitiúil Miloš Domanović, agus Persida Cukić, de shliocht Pavle Cukić, duine de cheannasaithe míleata den Chéad agus an Dara Éirí Amach Seirbiach. Chaith sé a óige i sráidbhaile Jarušice in aice le Kragujevac, áit ar fhreastail sé ar bhunscoil.
Bhain sé céim amach sa mheánscoil i Kragujevac, agus i nDámh na Fealsúnachta in Ollscoil Béalgrád, áit a ndearna sé staidéar ar An tSeirbis agus an stair na Seirbia. Sa bhliain 1895, fuair Domanović a chéad cheapachán, post teagaisc i Pirot, i ndeisceart na Seirbia, réigiún nár saoradh ón Impireacht Otamánach ach le déanaí. I Pirot, bhuail sé le Jaša Prodanović (1867–1948), múinteoir agus gníomhaí a chuidigh lena thuairimí polaitiúla a mhúnlú. Ansin bhuail sé lena bhean chéile amach anseo, Natalija Raketić (1875–1939), múinteoir scoile bocht ó Sremski Karlovci, a thabharfaidh tacaíocht dó ar feadh a shaol gairid corraitheach, agus a raibh triúr páistí aici leis.
Ó chuaigh sé isteach i bPáirtí Radacach Na Daoine an fhreasúra, tháinig sé i gcoimhlint le réimeas ríshliocht Obrenović, agus aistríodh é go Vranje faoi dheireadh 1895, agus ansin i 1896 aistríodh arís é go Leskovac. Thosaigh gairme scríbhneoireachta Domanović freisin le linn a laethanta teagaisc, ag foilsiú a chéad ghearrscéal réalaíoch i 1895. Tar éis a chéad chuma phoiblí i gcoinne an rialtais i 1898, briseadh é féin agus a bhean as an státseirbhís, agus bhog Domanović lena theaghlach go Béalgrád.
I mBéalgrád thosaigh sé ag obair le comhscríbhneoirí san iris sheachtainiúil “Réalt” agus sa nuachtán polaitiúil freasúra “Macalla”. Ag an am seo thosaigh sé ag scríobh agus ag foilsiú a chéad scéalta aoire, mar “Deamhan” agus “Cealú de paisean”. Tháinig clú agus cáil ar Radoje nuair a foilsíodh a chuid scéalta is cáiliúla, “Ceannaire” (1901) agus “Stradija” (1902), inar ionsaigh sé go hoscailte fimíneacht agus fallaí an réimeas.
Tar éis an coup d'état a chuir deireadh le réimeas Aleksandar Obrenović i 1903, ag airdeas an tóir a bhí air, fuair Domanović post mar scríobhaí san Aireacht Oideachais, agus lig an rialtas nua dó dul chun na Gearmáine ar feadh bliana, bliain a chaith sé i Munich.
Ar ais sa tSeirbia, fuair Radoje díomá leis an easpa de athrú dáiríre sa tsochaí. Chuir sé tús lena dhialann seachtainiúil polaitiúil féin, “Stradija”, inar lean sé ag cáineadh laigí an daonlathais nua. Ach ní raibh an neart agus an inspioráid a bhíodh ag a chuid scríbhneoireachta a thuilleadh.
Bás
cuir in eagarFuair Radoje Domanović bás leathuair tar éis meán oíche ar an 17 Lúnasa, 1908, ag aois 35, tar éis troid fhada le niúmóine ainsealach agus eitinn. Cuirtear i Reilig Nua Béalgrád é.
Cailleadh a chuid obair neamhfhoilsithe a bhí fágtha aige le linn an Chéad Chogadh Domhanda.[1]
Obair liteartha
cuir in eagarI measc cuid de na saothair is cáiliúla de Radoje Domanović tá:
- Branda, 1899
- Cealú de paisean, 1898
- Ceannaire, 1901
- Deamhan, 1898
- An éirí amach nua-aimseartha, 1902
- Muir mhairbh, 1902
- Prionsa Marko i measc na Seirbiach don tarna uair, 1901
- Réasúnaíocht de gnáth-damh Seirbis, 1902