Robert Boyle
Eolaí Angla-Éireannach ab ea Robert Boyle (25 Eanáir 1627 - 30 Nollaig 1691), a thuill an teideal Athair na Ceimice de bharr a chuid oibre.[1]
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 25 Eanáir 1627 Lios Mór (Ríoghacht Éireann) |
| Bás | 31 Nollaig 1691 64 bliana d'aois Londain (Ríocht Shasana) |
| Áit adhlactha | St Martin-in-the-Fields (en)  51° 30′ 32″ N, 0° 07′ 37″ O / 51.5089°N,0.1269°W |
| Faisnéis phearsanta | |
| Reiligiún | Anglacánachas |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Coláiste Eton (1635–1638) |
| Áit chónaithe | Contae Phort Láirge Sasana |
| Gníomhaíocht | |
| Réimse oibre | Fisic, ceimic agus fealsúnacht |
| Gairm | fisiceoir, ceimiceoir, fealsamh |
| Tréimhse ama | Glúin an 17ú aois |
| Fostóir | Ollscoil Oxford (1654–1668) |
| Ball de | |
| Mac/iníon léinn | Robert Hooke |
| Faoi thionchar | |
| Teangacha | Béarla, an Fhraincis, an Laidin agus an Ghaeilge |
| Saothar | |
Saothar suntasach | |
| Mac léinn dochtúireachta | Robert Hooke |
| Teaghlach | |
| Athair | Richard Boyle, 1ú Iarla Chorcaí agus Catherine Fenton |
| Siblín | Francis Boyle, 1ú Bhíocunta na Sionainne, Roger Boyle, Céad Iarla Orbhraí, Katherine Jones, Bíocuntaois Raghnallach, Richard Boyle, Céad Iarla Burlington agus Mary Rich, Cuntaois Warwick |
Gradam a fuarthas
| |
  | |
'Athair na ceimice'
cuir in eagarCháin Boyle teoiricí an ama ar dhamhna, agus thairg teoiric adamhach[2].
Rinne Boyle turgnaimh chuimsitheacha le caidéil aeir chun airíonna folúis a scrúdú: thaispeáin sé nach bhforleathann fuaim i bhfolús, go dtiteann cleite níos tapa ann ná san aer, go múchtar coinneal ann, agus go bhfaigheann ainmhithe bás ann. D'fhorbair sé "dlí Boyle” na ngás (pV = tairiseach), is é sin go bhfuil brú (P) is toirt (V) an gháis comhréireach go hinbhéartach lena chéile ag teocht thairiseach.
D'fhoilsigh Boyle an leabhar Sceptical Chymist (Ceimicí Amhrasach, 1661) agus bhunaigh sé an Cumann Ríoga an bhliain chéanna.
Saol
cuir in eagarRugadh agus tógadh Boyle i gCaisleán Lios Móir i gContae Phort Láirge, agus fealsúnaí nádúrtha a bhí ann.
Cor cinniúnach i stair na tíre agus i stair na Gaeilge ab ea foilsiú Shean-Tiomna Bedell sa bhliain 1682. Ba le hairgead Boyle a foilsíodh an chéad leagan Gaeilge den tSean-Tiomna i 1685.[3] Bhí Boyle ina stiúrthóir ar Chomhlacht na hlndia Thoir.
Nasc seachtrach
cuir in eagar- Robert Boyle, Athair na Ceimice Curtha i gcartlann 2007-03-12 ar an Wayback Machine Alt faoi Rhobert Boyle ar Éire Intliúil
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “BOYLE, Robert (1627–1691) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
- ↑ dar le Matt Hussey, Fréamh an Eolais, l86
- ↑ Coinnímis in Éirinn é’ – feachtas ar bun chun an chéad aistriúchán Gaeilge ar an Sean-Tiomna a cheannach https://tuairisc.ie/coinnimis-in-eirinn-e-feachtas-ar-bun-chun-an-chead-aistriuchan-gaeilge-ar-an-sean-tiomna-a-cheannach/