Art Ó Laoghaire

Ba chaptaen Caitliceach Éireannach in Arm na hOstaire san 18ú haois é Art Ó Laoghaire (timpeall 1747 - 4 Bealtaine 1773). Bhí sé pósta le hEibhlín Dubh Ní Chonaill, a chum an chaointe cháiliúil, Caoineadh Airt Uí Laoghaire faoina fear céile.

Art Ó Laoghaire

Beathaisnéis
Breith	1746
Bás	4 Bealtaine 1773 26/27 bliana d'aois

Óige

Bhain Art le teaghlach Caitliceach in Iarthar Chorcaí. Bhí neart saibhris ag an teaghlach seo, in ainneoin na bPéindlíthe a bheith i bhfeidhm ag an am. Fearacht go leor d'fhir óga Chaitliceacha na haicme sin in Éirinn, d'fhág sé an tír agus é go hóg chun seirbhís a thabhairt in airm ar an Mór-Roinn. Shocraigh Art féin ar arm Impireacht na hOstaire. Ba ghearr go raibh ardstádas bainte amach aige mar shaighdiúir oilte cumasach.

Chaith sé tamall mar Husár Ungáireach faoin mBanimpire Máire Treasa.

Argóint

D'fhill Art ar Éirinn sa bhliain 1767 le bheith ina chónaí ar thalamh a mhuintire i Ráth Laoich (Maigh Chromtha). Bhí sé bródúil as an ardú céime a bhí aige mar Hussar. Ba chomhghuaillithe dlútha iad, an Sasana agus Impireacht na hOstaire. Ach ag an am céanna, bhí uaisle na Mumhan an-chúramach faoina stádas féin, agus bhí bhí Art ag cur gothaí air féin ar fud an cheantair.

Níor thúisce Art ar ais in Éirinn ná go raibh sé ag cothú trioblóide le mór-uaisle Gallda an cheantair. Chuaigh sé in achrann go háirithe le hArd-Shiarriam Chorcaí, Abraham Morris, a bhí ina chónaí i Hanover Hall. Cheap a lán daoine go raibh Ui Laoghaire ag cothú troda (agus mar sin bhí ról tábhachtach ag Airt sa bhás féin). Ar deireadh, lámhachadh Art in aice le Carraig an Ime.

An cloch chinn do Airt Uí Laoghaire

Cuireadh é ar dtús i gCill na Martra, mar nach gceadódh Morris dá bhean chéile é a chur lena mhuintir i Mainistir Chill Cré. (ach cuireadh ansin é faoi dheireadh).

I mí na Meitheamh 1773, cúisíodh Morris as dúnmharú ach scaoileadh saor é. I mí Iúil 1773 scaoileadh Morris chun díoltas a bhaint amach, agus fuair sé bás tamaill ina dhiaidh.

Leabhair Thagartha

• Ó Tuama, Seán, Caoineadh Airt Uí Laoghaire, (Baile Átha Cliath 1961/1999)

Naisc Sheachtracha

• Cuntas ar scéal Airt Uí Laoghaire ó Chumann Staire Bhéal Átha 'n Ghaorthaidh

• Caoineadh Airt Uí Laoghaire le UCC, UCCIreland ar Youtube
• Taifead amaitéarach de leagan iomlán Sheáin Uí Thuama 2014
• Cuntas ar scéal Airt Uí Laoghaire ó Chumann Staire Bhéal Átha 'n Ghaorthaidh
• Bob Quinn, léacht ar Youtube
• Peadar Ó Riada anseo.