Cath Waterloo

Cath Waterloo
Waterloo Campaign (en)
	;
	;
Cineál	cath
Ainmnithe in ómós	Waterloo
Dáta	18 Meitheamh 1815
Tréimhse	Napoleonic era (en)
Comhordanáidí	50° 40′ 41″ N, 4° 24′ 44″ E / 50.6781°N,4.4122°E
Áit	Waterloo Battlefield (en) , Braine-l'Alleud
Tír	an Bheilg
Rannpháirtithe	Céad Impireacht na Fraince, an Phrúis, Hannover, Ríocht Aontaithe na hÍsiltíre, Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann agus Brunswick-Wolfenbüttel (en)

Áirítear go bhfuil Cath Waterloo, a tharla ar an Domhnach, 18 Meitheamh 1815, in aice le Waterloo sa Bheilg i measc na gcathanna is mó tábhacht dar troideadh riamh.^[1] Maítear gur mhúnlaigh an cath sin todhchaí na hEorpa ar feadh céad bliain; go deimhin, ní raibh aon mhórchogadh ar an Mór-Roinn i gcaitheamh an ama sin.^[2]

Ar an lá úd thug fórsaí na Fraince faoi stiúir Napoleon Bonaparte aghaidh ar chomhghuaillíocht Shasnach, Prúiseach (faoin ordú Gebhard Leberecht von Blücher, Prionsa Wahlstatt) srl. a bhí faoi stiúir an Mharascal Machaire Arthur Wellesley, nó Díuc Wellington mar ab fhearr aithne air in dhiaidh sin.

Ról na nÉireannach

B'Éireannach é Wellington féin nach raibh iomlán ar a shuaimhneas lena fhéiniúlacht. “Because a man is born in a stable, that does not make him a horse”, ráiteas a leagtar air.

Coill Hougoumont

Measadh gur Éireannaigh iad 30%-40̤̤% dá shaighdiúirí Wellington.^[3] Mar gur tharla an choimhlint seo i bhfad roimh an athrú mór teanga a bhain leis an nGorta Mór, is cinnte go raibh Gaeilge le clos ar pháirc an áir (b’fhiú leis na húdaráis ‘Rialacha agus Orduithe’ a chur i gcló i nGaeilge sa bhliain 1806 maidir le téarmaí seirbhíse agus pá).^[4]

Bhí plandaí de phórtha uaisle agus sliocht na cosmhuintire ann:

an Ciarraíoch Maruice O’Shea,
Peter McMullen a chaill dhá ghéag,
William Ponsonby a bhí i gceannas ar mharcshlua,
Jenny Griffith a chaith trí lá ag cuartú a fir tar éis na cogaíochta
James Graham, a thuill clú agus gradam de bharr a ghaiscí.

Tagairtí

↑ "Feasta - alt 5". www.feasta.ie. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2015-09-08. Dáta rochtana: 2019-06-17.
↑ "Waterloo na nGael – léiriú snasta, machnamhach ar eachtra mhór" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2019-06-17.
↑ Frank McNally. "Irish blood, English brass neck – An Irishman’s Diary about who really won Waterloo" (en). The Irish Times. Dáta rochtana: 2020-10-07.
↑ gaeilge.org.au (8 Lúnasa 2015). "An Lúibín". Dáta rochtana: 2020.

[1] "Feasta - alt 5". www.feasta.ie. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2015-09-08. Dáta rochtana: 2019-06-17.

[2] "Waterloo na nGael – léiriú snasta, machnamhach ar eachtra mhór" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2019-06-17.

[3] Frank McNally. "Irish blood, English brass neck – An Irishman’s Diary about who really won Waterloo" (en). The Irish Times. Dáta rochtana: 2020-10-07.

[4] .org.au (8 Lúnasa 2015). "An Lúibín". Dáta rochtana: 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]