Edmund Spenser

Edmund Spenser
	;
Beathaisnéis
Breith	1552; East Smithfield
Bás	13 Eanáir 1599 (Iúlach) ; 46/47 bliana d'aois; Londain
Áit adhlactha	Abtheach Westminster
File Cúirte na Ríochta Aontaithe
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste Pembroke, Cambridge ; Ollscoil Cambridge
Gníomhaíocht
Gairm	file, aistritheoir, scríbhneoir
Teangacha	Béarla
Saothar
	Saothar suntasach (1590) The Faerie Queene ;
Teaghlach
Céile	Machabyas Childe ; Elizabeth Boyle
	Síniú

B’fhile agus ba pholaiteoir é Edmund Spenser a mhair ag deireadh ré na dTúdarach, in aimsir na banríona Éilís (c. 1552–13 Eanáir 1599).^[1]^[2]

Bhain Spencer clú amach de thoradh ar a dhán epiciúilThe Faerie Queene. Is aisling fháthchiallach í an 'Faerie Queene' ag ceiliúradh ríshliocht na dTúdair agus Eilís I.

Chaith Spenser formhór a shaoil ghairmiúil in Éirinn. Fuair sé talamh méith ar bhruach na hAbhann Móire mar luach saothair.^[3] Bhí dearcadh, diúltach, naimhdeach ag Spenser ar Éirinn agus a muintir (dearcadh a bhí bunaithe cuid mhaith ar Topographica Hibernica (1188)^[4] agus Expugnatio Hibernica le Giraldus Cambrensis^[5]).^[6]

Saol

Spenser in "Cassell's Illustrated History of England", 1865

Rugadh Spenser timpeall na bliana 1552. D'fhreastail sé ar bhunscoil i Londain, an Merchant Taylors' School ar dtús a shaoil scolaíochta agus bhain sé an scrúdú máithreánach amach i bPembroke College, Ollcoil Cambridge.

In Éirinn

Thaistil Spenser go hÉirinn, thart fán bhliain 1570, agus é i seirbhís Arthur Grey, Fear Ionaid nuacheaptha Shasana. Ó 1579 go 1580, d'fhreastail sé mar bhall d'fhórsaí Shasana, le linn an Dara Éirí Amach i nDeasmumhain.

Tar éis briseadh ar na reibiliúnaí, fuair Spenser talamh (a bhí coigistithe) i gCúige Laighean agus i gCúige Mumhan agus chuir sé an phlandáil go mór chun cinn i ndeisceart na hÉireann.

Tuairimí

Scríobh Spenser A View of The Present State of Ireland sa bhliain 1596 agus léigh go leor daoine an leagan lámhscríofa de sular cuireadh i gcló den chéad uair é sa bhliain 1633.^[1] Is ann a fhaightear léargas ar ar an gcuid is nimhiúla de mheon polaitíochta na Sasanach in Éirinn an uair sin agus maítear nár foilsíodh lámhscríbhinn Spenser le linn dó a bheith beo toisc na tuairimí ann a bheith chomh binibeach sin.^[7]

An Ghaeilge

Bhí Spenser go mór ar son deireadh a chur leis an nGaeilge toisc gur thuig sé an ceangal idir í agus mianta lucht a labhartha agus cé mar a chuir an méid sin lena bhféiniúlacht.^[8]^[1]

Conspóid

Is pearsa conspóideach é mar gheall ar an díograis a léirigh sé roimh léirscrios a imirt ar na Gaeil.

Ina theannta sin, ní mó ná sásta a bhí na filí in Éirinn ag an am, mar shampla an Céitinneach,^[9] leis an léargas diúltach ar na Gaeil a thug Spenser ina chuid scríbhneoireachta.^[1]

Shepheard's Calender

Clár scríbhinní an údair

The Shepheardes Calender (1579)
The Faerie Queene (1590, 1596, 1609)
Complaints Containing sundrie small Poemes of the Worlds Vanitie (1591)
- The Ruines of Time
- The Teares of the Muses
- Virgil's Gnat
- Prosopopoia, or Mother Hubberds Tale
- Ruines of Rome by Bellay
- Muiopotmos, or the Fate of the Butterflie
- Visions of the worlds vanitie
- The Visions of Bellay
- The Visions of Petrarch
Daphnaïda. An Elegy upon the death of the noble and vertuous Douglas Howard, Daughter and heire of Henry Lord Howard, Viscount Byndon, and wife of Arthure Gorges Esquier (1594)
Colin Clouts Come home againe (1595)
Astrophel A Pastoral Elegie upon the death of the most Noble and valorous Knight, Sir Philip Sidney (1595)
Amoretti (1595)
Epithalamion (1595)
Four Hymns (1596)
Prothalamion (1596)
A View of the Present State of Ireland (ca. 1598)

Naisc Sheachtracha

Leathanach Baile 'Edmund Spenser'. Curtha i gcartlann 2012-01-02 ar an Wayback Machine
Edmund Spenser at Project Gutenburg
Edmund Spenser at Luminarium.org
The Edmund Spenser Home Page Curtha i gcartlann 2008-02-29 ar an Wayback Machine
A View of the Present State of Ireland
Project Gutenberg edition of Biography of Edmund Spenser by John W. Hales
Poetry Archive: 154 poems of Edmund Spenser
Cambridge site about Spenser Curtha i gcartlann 2008-02-29 ar an Wayback Machine

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 Maitiú Ó Coimín (2015). "Freagraí Sheathrúin Chéitinn ar scríbhneoireacht nimhneach fhrith-Ghaelach Spenser ar taispeáint" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-01-13.
↑ Seán Lysaght, (Léachtóir i Staidéar Oidhreachta) (2011). "[https://www.kennys.ie/poetry/spenser Spenser (insint véarsaíochta d’fhad leabhair, ar shaol agus ghníomhréim Edmund Spenser)]" (as en-gb) (9780956891815).
↑ Feasta | Samhain 2013, Conradh na Gaeilge
↑ "Topographia Hibernica" (as en) (2021-05-15). Wikipedia.
↑ "Gerald of Wales" (as en) (2021-11-17). Wikipedia.
↑ Ruairí Ó hUiginn / dias.ie (lch 30). "Éireannaigh, Fir Éireann, Gaeil agus Gaill". Dáta rochtana: 2022.
↑ Scríobh sé, mar shampla: “Ireland is a diseased portion of the State, it must first be cured and reformed, before it could be in a position to appreciate the good sound laws and blessings of the nation”.
↑ “Soe that the speach being Irish, the hart must needes be Irishe; for out of the aboundance of the hart, the tonge speaketh.”
↑ Sheathrúin Chéitinn

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 Maitiú Ó Coimín (2015). "Freagraí Sheathrúin Chéitinn ar scríbhneoireacht nimhneach fhrith-Ghaelach Spenser ar taispeáint" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-01-13.

[2] Seán Lysaght, (Léachtóir i Staidéar Oidhreachta) (2011). "[https://www.kennys.ie/poetry/spenser Spenser (insint véarsaíochta d’fhad leabhair, ar shaol agus ghníomhréim Edmund Spenser)]" (as en-gb) (9780956891815).

[3] Feasta | Samhain 2013, Conradh na Gaeilge

[4] "Topographia Hibernica" (as en) (2021-05-15). Wikipedia.

[5] "Gerald of Wales" (as en) (2021-11-17). Wikipedia.

[6] Ruairí Ó hUiginn / dias.ie (lch 30). "Éireannaigh, Fir Éireann, Gaeil agus Gaill". Dáta rochtana: 2022.

[7] Scríobh sé, mar shampla: “Ireland is a diseased portion of the State, it must first be cured and reformed, before it could be in a position to appreciate the good sound laws and blessings of the nation”.

[8] “Soe that the speach being Irish, the hart must needes be Irishe; for out of the aboundance of the hart, the tonge speaketh.”

[9] Sheathrúin Chéitinn

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Beathaisnéis

Breith	1552 East Smithfield
Bás	13 Eanáir 1599 ^(Iúlach) 46/47 bliana d'aois Londain
Áit adhlactha	Abtheach Westminster


File Cúirte na Ríochta Aontaithe





Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste Pembroke, Cambridge Ollscoil Cambridge
Gníomhaíocht
Gairm	file, aistritheoir, scríbhneoir
Teangacha	Béarla
Saothar
Saothar suntasach (1590) The Faerie Queene
Teaghlach
Céile	Machabyas Childe Elizabeth Boyle
Síniú