Hämeenlinna

Cathair bhardais is ea Hämeenlinna (Sualainnis: Tavastehus) atá suite sa chúige stairiúil úd Häme i ndeisceart na Fionlainne. Tá cónaí ar 48,000 duine, a bheag nó a mhór, sa chathair. Tagann ainm na cathrach ó Chaisleán Häme, caisleán a tógadh sa Mheánaois agus é suite sa chathair.

Hämeenlinna
Hämeenlinna (fi) Tavastehus (sv)
Armas
Suíomh
60° 59′ 40″ N, 24° 28′ 00″ E
Stát ceannasach	an Fhionlainn
Regional State Administrative Agency (en)	Southern Finland Regional State Administrative Agency (en)
Réigiún de chuid na Fionlainne	Bun na Tabhastlainne
Príomhchathair de	Bun na Tabhastlainne (1998–)
Daonra
Iomlán	68,288 (2024)
• Dlús	38.25 hab./km²
Teanga oifigiúil	an Fhionlainnis
Tíreolaíocht
Suite san aonán críochach staitistiúil	Hämeenlinna sub-region (en)
Achar dromchla	1,785.35 km²
Ar theorainn le	Asikkala Padasjoki Loppi Pälkäne Tammela Urjala Janakkala Hausjärvi Hollola Akaa Hattula Valkeakoski
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Hauho, Kalvola, Lammi, Renko agus Tuulos
Cruthú	1639
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht reachtach	Comhairle Cathrach Hämeenlinna
• Ceannaire an rialtais	Olli-Poika Parviainen (2021–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	13100
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+02:00 UTC+03:00
Eile
Suíomh gréasáin	hameenlinna.fi

Stair na cathrach

Bhí áitreabh réamhstairiúil suite anseo le fada, chois Loch Vanajavesi. In aice le lár na cathrach, i Varikonniemi, atá iarsmaí áitribh ó thús na meánaoise nó ón iarannaois, agus is é an chiall a bhain scoláirí áirithe as gurb ansin a bhí cathair Vanai, a luaitear i bhfoinsí áirithe Rúiseacha. Cúis conspóide í an teoiric seo i gcónaí, áfach.

Tógadh an caisleán ag deireadh na 13ú haoise chun cumhacht na Sualannach a neartú i lár na Fionlainne. Tháinig sráidbhaile ar an bhfód in aice leis chun seirbhísí agus táirgí a chur ar fáil do mhuintir an chaisleáin.

Bunaíodh Hämeenlinna mar chathair sa bhliain 1639. Go luath ina dhiaidh sin, bhog Rí na Sualainne an chathair ciliméadar amháin ó dheas go dtí na cnoic ar a bhfuil sí suite anois.

Tá cáil ar an gcathair mar gheall ar na scoileanna agus acadaimh ina bhfuair roinnt Fionlannaigh cháiliúla tús a n-oideachais.

hOsclaíodh an chéad líne iarnróid sa tír idir Hämeenlinna agus Heilsincí sa bhliain 1862. Tógadh an stáisiún traenach (Fionlainnis: rautatieasema) atá ann inniu sa bhliain 1921.

Daoine cáiliúla

Teach inar rugadh Jean Sibelius.

• Rugadh agus tógadh an ceolchumadóir Jean Sibelius i Hämeenlinna. Bhain sé amach an Ardteistiméireacht ón meánscoil áitiúil, Hämeenlinnan Lyseo sa bhliain 1885.
• D'fhreastail an file Eino Leino ar an meánscoil chéanna.
• Is as Hämeenlinna don racghrúpa Turisas.
• Saolaíodh Antony Hämäläinen, amhránaí sa cheolfhoireann Ghréagach-Shualannach úd Nightrage, sa chathair.
• I Hämeenlinna a phós an tiománaí rásaí Kimi Räikkönen an mainicín Jenni Dahlman sa bhliain 2004.

Naisc sheachtracha

• Hämeenlinna.fi
• Caisleán Häme