John Dalton

John Dalton
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(en) John Daltonn Greenup
Beathaisnéis
Breith	6 Meán Fómhair 1766; Cumberland, England
Bás	27 Iúil 1844 ; 77 bliana d'aois; Manchain, England
Uachtarán Manchester Literary and Philosophical Society (en)
	1816 – 1844
Rúnaí Manchester Literary and Philosophical Society (en)
	1800 – 1809
Teanga dhúchais	Béarla
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Ceimic, fisic agus meitéareolaíocht
Gairm	fisiceoir, ceimiceoir, meitéareolaí, matamaiticeoir, luibheolaí
Fostóir	Ollscoil Oxford
Ball de	An Cumann Ríoga (1822–); Acadamh na nEolaíochtaí ; Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí na Baváire ; Acadamh Ríoga na Prúise um Eolaíocht ; Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá ; Manchester Literary and Philosophical Society (en)
Spéis aige/aici i	Dathamharc
Mac/iníon léinn de chuid	John Gough
Mac/iníon léinn	James Prescott Joule
Faoi thionchar	John Gough
Teangacha	Béarla agus an Ghearmáinis
Saothar
	Saothar suntasach Teoiric adamhach; dlí na gcomhréir iolrach; Dlí Dalton; daille dath; aonad maise adamhaí; (1808) A New System of Chemical Philosophy (en) ;
Giorrúchán luibheolaíochta	Jn.Dalton
Teaghlach
Céile	luach ar iarraidh
Athair	Joseph Dalton
	Gradam a fuarthas Comhalta den Chumann Ríoga; An Bonn Ríoga; Comhalta d'Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá ;
	Síniú

Ba cheimiceoir, fisiceoir agus meitéareolaí^[1] Sasanach é John Dalton FRS (5 nó 6 Meán Fómhair 1766 – 27 Iúil 1844). Is fearr aithne air as an teoiric adamhach a thabhairt isteach sa cheimic, agus as an taighde a rinne sé ar dhathdhaille, riocht a bhí air. Tugtar Daltúnachas ar dhathdhaille i dteangacha éagsúla, a bheith ainmnithe ina dhiaidh.

Taighde

Sna blianta 1808-1810 chuir Dalton a theoiric adamhach le chéile, agus rinne eolaíocht chainníochtúil sa cheimic^[2]. Thóg sé clár meáchan adamhach.

Rinne sé taighde ar mheascáin gás go príomha, fórsa gaile, leaisteachas gaile agus forbairt theirmeach gás.

D'fhionn sé dlí ("dlí Dalton" inniu) ar pháirtbhrúnna, go bhfeidhmíonn gach gás ar leith, i meascán gás i soitheach, an brú céanna is a d'fheidhmeodh sé dá mbeadh sé ina aonar sa toirt sin, agus mar sin go bhfeidhmíonn páirtbhrú i gcomhréir le codán an gháis sin sa mheascán.

Feidhmíonn na gáis uile neamhspleách ar a chéile. Mar shampla, cuimsíonn an t-atmaisféar 80% nítrigine, a bheag nó a mhór, agus mar sin feidhmíonn an nítrigin 80% de bhrú an atmaisféir.

Tionchar

Le hobair John Dalton ar an teoiric adamhach, tháinig an cheimic chun tosaigh ina heolaíocht chainníochtúil sa 19ú haois.

Féach freisin

Tagairtí

↑ Ross, Sydney. "John Dalton". Encyclopædia Britannica. Arna gcartlann ón mbunleagan ar 3 September 2022. Aisghafa 6 September 2022.
↑ Matt Hussey, Fréamh an Eolais (p198), Coiscéim

[1] Ross, Sydney. "John Dalton". Encyclopædia Britannica. Arna gcartlann ón mbunleagan ar 3 September 2022. Aisghafa 6 September 2022.

[2] Matt Hussey, Fréamh an Eolais (p198), Coiscéim

[1]

[2]