Louis XIV na Fraince

B'é Laoiseach XIV nó mar is fearr aithne air, an "Grian-Rí" (nó Louis-Dieudonné) (5 Meán Fómhair, 1638 – 1 Meán Fómhair, 1715) Rí na Fraince agus Rí Navarre ón 14 Bealtaine 1643 go lá a bháis.

Louis XIV na Fraince
Louis XV na Fraince Bealtaine 14, 1643 - Meán Fómhair 1, 1715 ← Louis XIII na Fraince - Louis XV na Fraince → 15. Comh-Phrionsa na Fraince Bealtaine 14, 1643 - Meán Fómhair 1, 1715 ← Louis XIII na Fraince - Louis XV na Fraince →
Saol
Eolas breithe	Château de Saint-Germain-en-Laye (en) , 5 Meán Fómhair 1638, 5 Meán Fómhair 1638
Náisiúntacht	Ríocht na Fraince
Áit chónaithe	Pálás Versailles
Teanga dhúchais	an Fhraincis
Bás	Pálás Versailles, 1ú Meán Fómhair 1715, 1ú Meán Fómhair 1715
Áit adhlactha	Baisleac de Saint-Denis
Cúis bháis	bás nádúrtha (Morgadh)
Muintir
Athair	Louis XIII na Fraince
Máthair	Anne na hOstaire
Céile/Céilí	Maria Theresa na Spáinne  (Meitheamh 9, 1660 -  Iúil 30, 1683) Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon (en)  (Deireadh Fómhair 10, 1683, Meitheamh 12, 1684 -  Meán Fómhair 1, 1715)
Páirtí/Páirtithe	Louise de La Vallière (en) Madame de Montespan (en) Claude de Vin des Œillets (en) Catherine Bellier (en) Marie Mancini (en) Olympia Mancini (en) Anne-Madeleine de Conty d'Argencourt (en) Catherine Charlotte de Gramont (en) Bonne de Pons d'Heudicourt (en) Anne de Rohan-Chabot (en) Isabelle de Ludres (en) Marie Angélique de Scorailles (en)
Páistí	liosta iomláin Louis, Grand Dauphin Marie Thérèse, Madame Royale Philippe Charles, Diúc Anjou Banphrionsa Anne Élisabeth na Fraince Banphrionsa Marie Anne na Fraince Louis François, Diúc Anjou Françoise Marie de Bourbon Louise Françoise de Bourbon Louis Auguste, Diúc Maine Louis, Count of Vermandois (en) Louis César, Count of Vexin (en) Louise Marie Anne de Bourbon Marie Anne de Bourbon Louise de Maisonblanche Charles de La Baume Le Blanc Philippe de Bourbon mac anaithnid Bourbon mac anaithnid (?) iníon anaithnid de Bourbon Louis Alexandre, Count of Toulouse (en)
Siblíní	liosta iomláin Philippe, Diúc Orléans
Treibh	Teaghlach Bourbon (An Fhrainc) Teach na mBúrbónach
Oideachas
Teangacha	an Fhraincis An Spáinnis
Gairm
Gairm	polaiteoir, bailitheoir ealaíne, aisteoir agus monarc
Duaiseanna	Order of the Holy Spirit Order of Saint Michael Order of Saint Louis
Ballraíocht	New Monarchs (en)
Cleamhnú
Reiligiúin	Caitliceachas

Thugtaí

• "an Grian-Rí" (Le Roi Soleil as Fraincis) nó
• Louis Mór (Louis le Grand) nó
• An Monarc Mór (Le Grand Monarque)

ar Louis.

Chaith sé dhá bhliain déag is trí scór sa ríchathaoir, ní b'fhaide ná aon mhonarc eile san Eoraip ag an am.

Tús a Shaoil

Bhí sé ina Rí sular shlánaigh sé cúig bliana d'aois, ach ní bhfuair sé cumhachtaí an Rí i ndáiríre sular cailleadh an Príomh-Aire Jules Mazarin sa bhliain 1661.

Uacht Louis

Reiligiún agus Cogaí

Is iomaí cogadh a chuir Louis XIV, cosúil leis an gCogadh Franc-Ollannach, Cogadh Léig Augsburg, agus Cogadh Chomharbas na Spáinne. Chaill na hUgóinigh a gceart nuair a chealaigh Louis XIV in 1685 Fógra Nantes (1598).

Ach bhí cúrsaí an-chasta ann ar fad. Bhí an cogadh in Éirinn sna 1690idí ina chuid de choimhlint níos mó san Eoraip chun cur i gcoinne Louis XIV arbh é an rialtóir ba chumhachtaí san Eoraip é an tráth sin. Bhí Liam ag troid ar son cúis Phrotastúnach ós rud é go raibh sé ag cur i gcoinne Louis, a cheap gur rialtóir mór Caitliceach é féin agus go raibh sé i gcoinne an Phrotastúnachais. Ach bhí Pápa na Róimhe, a bhí i gcoimhlint le Louis an tráth sin, i measc lucht tacaíochta Liam.

Bás

Tháinig iscéime ar Louis agus fuair sé bás ar 1 Meán Fómhair 1715. Is éard a dúirt sé agus é ag fáil bháis ná: Tá mé ag imeacht anois, ach mairfidh an Stát i gcónaí (Fraincis: Je m'en vais, mais l'État demeurera toujours).