Muireadhach mac Ruairí
Rí na Laighean de rítheaghlach Uí Dhúnlainge ba ea Muireadach mac Ruairí (Sean-Ghaeilge Muiredach mac Ruadrach (bás 829). Ruaidrí mac Fáeláin (died 785), iar-rí, ba ea a athair.[1] Bhí sé i gcoróin ón mbliain 805 go dtí 806 agus arís ó 808 go 829, mar chomhrí le Muireadach mac Brain Ardchinn go dtí a bhás sa bhliain 818.[2]
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 8 haois |
| Bás | 829 |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc  |
| Teaghlach | |
| Teaghlach | Uí Fhaoláin |
| Athair | Ruairí mac Faoláin |
Sa bhliain 805, chuir an tArdrí Aodh Oirdní (bás 819) de Cineál Eoghain an ruaig ar rí Laigean, Fíonsneachta Ceathairdheach (bás 808), agus chuir bheirt Mhuireadach i gcoróin.[3] Chuaigh Fíonsneachta chuid Muirgius mac Tommaltaig (bás 815), rí na gConnacht, ag lorg tearmainn, a chuaigh leis ansin a chuirinn a fháil ar ais sa bhliain 806.[4] Dar leis an Leabhar Laighneach, fuair Fíonsneachta a choróin ar ais tar éis dó beirt mhac Ruairí a chloí, is dóigh Muireadach agus a dheartháir, Diarmaid.[5]
Tar éis bhás Fhíonsneachta, tháinig an bheirt Mhuireadach ar ais i réim, Muiredach mac Ruadrach ina rí aonair tar éis bhás Muireadaigh mhic Bhrain sa bhliain 818. Sa bhliain úd, bhailigh Aodh Oirdní Araí a airm ar theorainn Laigean ag Dún Cuair agus rinne sé iarracht arís an cúige a rinne idir beirt 'gharmhac' Bhrain.[6] Más fíor, bhí siad ró óg ag an am.[7]
Sa bhliain 818, bhí na Laigin ciontach i gcás dúnmharú abb Cell Mór Enir (gar do'Ard Mhacha[8] An bhliain dár gcionn, rinne Aodh Oirdní ionsaí ar na Laigin mar dhíoltas, ag scrios Chuala chomh fada le Gleann Dá Loch.[9]
Sa bhliain 820, chuaigh na Laigin in éineacht leis an Ardrí nua, Conchúr mac Donnchadha (bás 833) de Chlann Cholmáin, ar feachtas in éadan a comhraic, Murchadh mac Maoil Dúin de Chineál Eoghain, agus níor tharla cath ar bith.[10] Níos deireanaí, sa bhliain 827, bhí achrann Aonach Cholmáin, ina ndearna Muireadach ruathair ar Uí Chinnsealaigh.[11]
Tháinig a dheartháir, Diarmaid (bás 832), i gcomharbacht ar mar rí Uí Fhaoláin, agus glaoitear rí Oirthir Life air sna hannála.[12] Rinneadh rí Laigean de mhac Dhiarmada, Muireacán (bás 863).
Foinsí
cuir in eagar- Corpus of Electronic Texts
- Annála Uladh, G100001A
- Leabhar Laighneach, Rig Lagen, G800011A
- Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9